77 publicaties die almaar op zich laten wachten

Toen heel lang geleden de eerste staartloze apen mensachtige trekken gingen vertonen, of zo u wil de eerste mensensoorten nog wel heel sterk aapachtige trekken vertoonden, was hun belangrijkste uitvinding de communicatie via taal. Ze konden nu overal een verhaal bij verzinnen, dat aan anderen doorvertellen of er een draai aan geven en zo een eigen versie van verleden en toekomst verzinnen. Er was één belangrijk ding dat ze juist niet nieuw hoefden te leren, dat ze al tot in den treure kenden uit hun eerdere apenstadium: oorlogvoering.Wil je als alpha-mannetje tijdig je eigen aftakeling compenseren of verdonkeremanen, dan is het wel zo handig om een stel potige puberjongetjes aan je kant te krijgen. Je kunt ze privileges gunnen bij het eten of toegang gunnen tot jongedames. Vroeg of laat formeren ze dan toch een eigen clubje en dan is het met je macht gedaan. Misschien helpt het dan nog als je ze buit belooft bij het veroveren van de vijand. Dat is dan een andere apenfamilie verderop. Je moet eerst stokken en stenen verzamelen, op bomen slaan en stampen op de grond onder het uitschreeuwen van vervaarlijke kreten. Mocht je eigen club winnen dan zijn er nieuwe jongedames en … Lees meer

(N.B.: Dit is – bij uitzondering – een serieuze longread met nogal wat emotionele impact en helaas … open einden!) “Terug naar Vaals”, zo had dit verhaal ook kunnen heten, in zekere zin naar analogie van Didier Eribon’s “Terug naar Reims” (2009). De socioloog en filosoof Eribon verbaast zich in zijn veelgelezen boek over de verandering in het bewustzijn van de arbeidersklasse waaruit hijzelf afkomstig is: hij vergelijkt arbeiders in zijn geboortestad, toen en nu. Een omslag van een soort communisme naar rechts front, zo stelt hij vast. En hij besteedt daarbij veel aandacht aan zijn eigen ontwikkeling.Dat gaan we hier allebei niet doen, noch de vergelijking, noch de eigen ontwikkeling. We concentreren ons juist op een zo goed mogelijk onderbouwde schets van de lokale sociaal-economische omstandigheden eind 19e en begin 20e eeuw in en rondom Vaals voorzover die bepalend lijken voor de lotgevallen van de voorouders van uw auteur. Een gebied van pakweg hooguit 150 vierkante kilometers, waarin drie, lange tijd vier landen samen komen. Waar vrijwel allen dezelfde niet-landstaal spreken (het Ripuarisch) en heel velen onderlinge grensoverschrijdende familiebanden hebben. Wat ze bovendien allemaal kenmerkt: ze waren er nooit werkelijk zelf de baas, ze hadden nooit zeggenschap over de … Lees meer

Het is altijd maar de vraag welke onderwijsinhouden je cruciaal vindt. Naast reading, writing and arithmatic (the three R´s) behoort daar veelal ook de religie toe of anders wel de maatschappijvisie of nog breder de cultuurparticipatie, zeg maar de beschaving. Kan muziek zijn of theater dan wel sport en vertier. Persoonlijkheid ontwikkelen kan ook nog een doelstelling zijn. Of kalm aan doen en niet stressen. Of juist willen excelleren. Allemaal redenen om niet zomaar ergens school te gaan. Ouders – de weinige tegendraadse uitgezonderd – willen dat de betrokken onderwijsinstelling qua identiteit overeenkomt met hoe zij zichzelf identificeren of zouden willen identificeren. Desnoods komen ze daartoe tegenwoordig dreigen bij de lessenaar.In Nederland heeft de schoolkeuze een bijzondere historie. Ooit was ons land wettelijk gezien gereformeerd en waren katholieken bij wet achtergesteld (later alleen nog in de praktijk). Het is nooit gelukt om alle Nederlanders te bekeren tot de ware gereformeerde leer en in de zo ontstane multiculturele hopeloosheid moet u de oorsprong zien van onze wettelijke verzuiling (de ‘pacificatie’). Men had elkaar zo lang naar het leven gestaan en zwartgemaakt dat je zieke familieleden of de opvoeding van de kinderen echt niet aan de ander kon toevertrouwen. Uiteindelijk ook de … Lees meer

Voor veel wetenschappers komt de pensioengerechtigde leeftijd eigenlijk te vroeg. In menig opzicht moge hun fysieke functioneren inmiddels gebreken vertonen, dat vertellen ze je niet, maar voor een fikse dosis serotonine wil het kranige oude lijf best nog wel een uurtje topprestatie leveren: tijd dus voor een ontspannen gastcollege, nu zonder moeilijke studentenevaluatie achteraf maar wel met langdurig waarderend applaus toe en dan over thema’s waarvoor mensen uit hun huiselijke schulp kruipen bij wijze van een avondje theater met de statusverrijkende uitstraling van academische bijles.Tot voor kort kon u zo nog terecht bij Ivan Wolffers, de ‘wereldkampioen prostaatkanker’, nu nog wel bij het bureau van Midas Dekkers voor een cynische uitweiding over onverwachte spelingen der natuur, rechtstreeks bij Jelle Jolles zelf over het hinderlijke brein van uw puberende huisgenoten en nog steeds bij Maarten van Rossum over ja, zegt u het maar, zowat the whole lot.Vooral het studium-generale circuit zit vol met bejaarde gastdocenten, een onbedoeld bij-effect zo lijkt het, van de academische plicht om gegroeide inzichten moeizaam in Engelstalige A-tijdschriften te wringen (zo dat niet lukt, zijn die inzichten er kennelijk ook niet en raakt het pensioen zelfs in gevaar), een moeizame plicht dus die pas na het pensioen … Lees meer

Sterft, gij oude vormen en gedachten! De inrichting van onze samenleving vraagt in deze tijd om ‘out of the box’-denken. Democratie moge dan het best denkbare alternatief zijn gebleken voor de inrichting van de samenleving, ze moet wel altijd weer verdedigd worden. Onheilspellend zijn immers de steeds extremere tegenstellingen in steeds meer landen die daar tot een democratische patstelling gaan leiden. Een uitweg ligt nog niet zo een-twee-drie voor de hand.Vandaar dat uw auteur u wil confronteren met een nieuwe denkrichting, nee, twee zelfs. Waar extreem rechts vreest voor omvolking en extreem links voor parallelle samenlevingen, daar zoekt uw auteur juist het positieve potentieel van elk van die twee kwaden. Kijkt u maar eens even mee. Heel de westerse beschaving uitroeienDat er heus geen wereldomspannend net bestaat van elitaire machthebbers die in werkelijkheid reptielen zijn, die stammen van een verre planeet en bezig zijn om hier op aarde een enorme omvolking te organiseren, dat gelooft u toch niet echt, hè. Dat zij enerzijds grootse migratiestromen in gang zouden zetten en anderzijds microscopisch kleine chips laten injecteren die zogenaamd Covid 19 bestrijden, maar die het uitroeien van heel de westerse beschaving beogen, neen, dat gelooft u evenmin. Maar dat het idee … Lees meer

Wie de staat klein wil houden en daartoe neo-liberale ideologieën omarmt, die besteedt het publieke bestel portie- en klusgewijs uit aan professionele ondernemers. Weliswaar hebben die meestal een winstoogmerk, maar het biedt allerlei handige voordelen. Niet-statelijke ondernemers werken efficiënter, ze verdienen er als hardwerkende burgers eerlijk geld mee en ze nemen de politiek de verantwoordelijkheid grotendeels uit handen. Hoewel, onder omstandigheden zetten ze zelfs het als hinderlijk ervaren parlementaire toezicht op efficiënte afstand. Dat laatste kan link uitpakken, al helemaal als het met hun professionaliteit bij nader inzien tegenvalt.Zulke modernisering van het actuele overheidsfunctioneren beperkt zich – als je niet oplet – niet per se tot het ambtelijke staatsapparaat: de hele bijbehorende politieke entourage kan soms gaan mee-resoneren. Volksvertegenwoordigers en hun partijen maken dan van de nieuwe allianties zelf actief deel uit. In dat geval is het van belang dat zij hun eventuele winstvoordelen (bemiddelingskosten, partijdonaties en andere ‘smeerolie’) voor hun achterban en voor justitie verborgen houden.We moeten samen scherp gaan opletten – als de journalistiek ons dat gunt – hoe de volgende overheidscrisis wordt gemanaged. Vertraagde probleemsignalering van overheidswegeDe ervaring leert dat overheden niet bepaald vooruit lopen op akelige ontwikkelingen. Vooral als er zich rampen aandienen, kan het zomaar … Lees meer

Biologen definiëren het succes van een levend wezen wel in termen van de levenskansen van diens nageslacht of zelfs van het voortplantingsvermogen van die offspring. Sociologen kijken graag naar de kans dat het nakomelingen lukt om ten opzichte van hun ouders te klimmen op de sociale ladder. Allebei toekomstgerichte succesdefinities dus en alleen de volgende generatie betreffend. Is dat nou wel zo handig?Je zou op zijn minst ook in omgekeerde richting kunnen kijken naar het reeds door die ouders behaalde succes: hoe stond het eigenlijk met hun levenskansen en hoe verhouden die zich tot die van hun nakomelingen? Omkijken dus naar het startplatform, zij het liefst ook weer niet al te ver terug: teveel oorlog, teveel rampen en epidemieën, teveel onveiligheid.We oriënteren ons op het meerdimensionale sociologische begrip Lebenslage (niet te verwisselen met het misleidend-subjectieve Lebenswelt) uit Duitse armoedestudies. Het omvat naast opleiding en inkomen ook de woon- en arbeidssituatie en de gezondheid en gaat terug op Marx en Engels. We houden het zo vooral bij het materiële en slechts één generatie geleden, een soort van historisch-materialistische invalshoek. Investeren in onderwijsHet was een gelig velletje dun papier, misschien vijf bij zes centimeter. Het zat in een cellofaantje ter bescherming. Op … Lees meer

Wat Willem Van Oranje de bewoners van het Zuid-Limburgse Heuvelland heeft aangedaan, dat was een grof schandaal. De slachtoffers, althans hun nakomelingen lijken het te zijn vergeten, hoewel het massapsychologisch gezien wel doorschemert in hun politieke ambivalentie: ze hebben het niet zo met de politiek. We pogen het schandaal uit de vergetelheid te rukken door middel van een fietstoer die het spoor van Willem volgt. Misschien werkt dat therapeutisch, trauma-remediërend. Wie daaraan toe is, kan overigens ook meteen al kiezen voor Willems tegenvoeter: Alva. Die wachtte rustig af en keek geamuseerd toe. Twee varianten dus liefst van eenzelfde historische toer. Op zijn Hollands dan wel op zijn SpaansDe nieuw uitgezette historische fietstoer ‘La piedra del escándalo’ kent liefst twee varianten, beide leerzaam en bewustzijnsverruimend. Bij de oranje Guillaume-variant is het flink afzien en moet u uiteindelijk maar zien hoe u thuiskomt. Aanzienlijk minder inspannend is de zwartgele Alvareze-variant met alle ruimte wat betreft starttijd: u blijft naar wens ergens plakken op een terrasje, uiteindelijk langs de oevers van de Maas. Marcia Luytens boekwerk ‘Het geluk van Limburg’ is bij de inschrijfprijs van beide toervarianten inbegrepen, hoewel het refereert aan een veel latere historische periode.Warming upDeelnemers aan de Guillaume-variant dienen juist … Lees meer

Zeker een kwart van alle Nederlanders mist effectief basisonderwijs. Dat is al langer dan een eeuw zo en het wordt ook al net zo lang met regelmaat aan de kaak gesteld. Telkens zijn ook idealistische pogingen ondernomen, er iets aan te doen. Zonder groots effect. Volstaat idealisme niet, dus? Wat zou er gebeuren wanneer we ‘pedagogische verwaarlozing’ niet langer bij ouders zoeken maar daar waar het hoort: bij zwak functionerende scholen? En het dan ook strafbaar zouden stellen net als grove miskleunen in ziekenhuizen? Zouden risicoverzekeraars dan de scholen kunnen dwingen tot een onderwijskundige inrichting zoals de Minister en de Inspectie die nu niet voor elkaar krijgen? Een niet voor ieder sympathiek toekomstscenario met veel haken en ogen. Vooraf: futurologieSociologen kunnen het niet laten: beleidsadviezen. Meestal struikelen ze daarbij over hun academische wereldvreemdheid. Maar ja, ergens tussen risico mijden en geldingsdrang gebeurt het dan toch …, jawel ook hier. U mag dus dadelijk schieten. Wel eerst lezen.Toekomstvoorspellingen op hun beurt zijn vaak moeilijk wetenschappelijk te onderbouwen. Daarom ook dat deze bijdrage voorlopig op het informele deel van de site staat, in het soms discutabele maar daarom niet minder geëngageerde deel. Pas als de voorspelling die u nu gaat lezen grotendeels … Lees meer

Nee, Vaals is heus niet het centrum van de wereld. Toch is het ontegenzeggelijk zowel een begin- als een eindpunt in de tachtigjarige oorlog. Dat honderdjarig oorlogsverhaal gaat over door vreemdelingen opgelegde grenzen, onzinnige eigendomsverhoudingen, religieuze twisten en economisch winstbejag. Slachtoffer, altijd weer: de lokale bevolking, geminacht en vele malen vernederd. Het moet maar eens op papier. Samenvatting voorafU leerde vast over de slag bij Heiligerlee (mei 1568). Die zou het begin zijn van de Tachtigjarige Oorlog. Vergeet het. Nee, het was Willem van Oranjes ‘Maastocht’ die er al een maand eerder de start voor gaf. Samen met naar schatting dertigduizend man en zo’n achtduizend paarden daalde Willem bij het plaatsje Orsbach het nu Duitse plateau van Bocholtz af en viel zo de huidige gemeente Vaals binnen bij Mamelis. Het was het begin van een hopeloze veldtocht die Willem uiteindelijk de vlucht deed nemen voor zijn eigen onbetaalde huurleger, onverrichterzake, afgedwaald ergens in Noord-Frankrijk. Zo begon het dus. In Vaals.U leerde ook over de Vrede van Münster (1648). Die zou dan weer het einde zijn van die Tachtigjarige Oorlog. Mag u ook vergeten. Er was immers nog steeds niets geregeld tussen ‘ Spanje’ en de Hoogmogende Haagse Heeren over de … Lees meer

Als er iets is waar de Zuid-Limburgse bevolking van weet te genieten, dan is het – behalve van natuur en landschap – wel van haar traditionele keuken. Dat dat tweeduizend jaar geleden ook al zo was, dat de Romeinen er toen al hun vingers bij aflikten en het thuis vertelden, dat hun soldatenmoeders er vervolgens niks van wisten te bakken en dat we daarom nu wereldwijd zitten opgescheept met een mislukte hap, ja die geschiedenis mag u natuurlijk niet missen.We doen eerst drie voorafjes ter inkadering. Die kunt u overslaan maar dat gaat dan weer ten koste van uw woke-ness. Vooraf I: culturele toeëigening‘Fridays for future’ is een soort van jongerenbeweging in de strijd tegen klimaatverandering. Aanhangers organiseren op vrijdagmiddag protestbijeenkomsten en nemen daartoe ongevraagd vrijaf op school: klimaat is immers belangrijker. Er wordt op die bijeenkomsten natuurlijk ook muziek gemaakt, gratis, door lokale bandjes. In een van zulke bandjes trad een zangeresje op, die zich van de woke organisatoren eerst het hoofd moest laten kaalscheren, anders mocht ze niet optreden. Reden was dat zij – nota bene als ‘bleekscheet’ – dreadlocks droeg maar daarbij vergat dat zij helaas niet behoorde tot de categorie van de gekleurde medemens: ‘people of … Lees meer

Ja, je kunt wel een aards paradijs verzinnen met nooit meer oorlog en allemaal aardige mensen, maar mensen zijn niet zo. Weliswaar wordt de mens door zijn hersenen gestuurd maar zijn hormonen zijn hem zeker zo zeer de baas. En hoe hij de wereld om zich heen waarneemt, wat hem er wel of niet aan behaagt en hoe hij die wereld veranderd wil zien, dat kan nogal wisselen: four seasons in one day. Geldt trouwens net zo goed voor de dames. Je moet je zulke trekjes en eigenaardigheden van de mens leren realiseren, wil je de wereld snappen. Het begin van burgerschap dus eigenlijk. Opzet voor een cursus die vooraf gaat aan de cursus, zeg maar. Vier soorten grote apen, één daarvan de mensHoe zijn samenlevingen zoal georganiseerd, valt er nog wat aan te verbeteren, wat wordt er dan van ieder mens verwacht en wat mag de mens in elk van die samenlevingen van anderen verwachten? Dat zijn kernvragen voor het vak BURGERSCHAP. Om zulke vragen te kunnen beantwoorden moeten we eerst zorgvuldig kijken naar de mens zelf. Wat zijn de belangrijkste mogelijkheden en vooral de beperkingen van de mensensoort bij de inrichting van whatever welke samenleving? Om te beginnen: … Lees meer

Tussen een amateuristische instuif en een professioneel muziek- of cultuurpodium zit ontwikkeling en dus geschiedenis, ook persoonlijke. Harde beat, schaarse verlichting, goedkope pils en de minimode. Buiten is er Woodstok, de hippie-beweging, de Vietnam- oorlog en de provo-beweging. En het is er ’s avonds donker. Er zullen vast duizend verhalen over zijn. Dit is er één van, van eind jaren zestig. Lijfelijk verlangen tegen redelijke vergoeding“Nooit, nooit, nooit, nee ik wil nooit … terug naar die rotschool, liever swingen in de disco …” zo zongen Sjef van Oekel en Herman Brood in een voortreffelijk rockend duet. Nog geen halve dag na het verschijnen was hun nummer verboden op alle Nederlandse radiozenders. Terwijl het toch zo pakkend de gevoelens weergaf van menig beginnende puber, toen, nu en vermoedelijk altijd al. Je kunt de track tegenwoordig gewoon laden op internet.Onder zulke pubers broeide het in Vaals rond 1966 en het vuurtje was mede opgelaaid door een dansschool die als een rondtrekkend circus Limburgse dorpen afstruinde met instructies voor foxtrot, wals en zelfs: de twist. Mevrouw Degenkamp, de dansinstructeur, ontstak tegen een redelijk vergoeding menig daarna moeilijk te blussen lijfelijk verlangen. Met als gevolg eerst een initiatief voor een dansclub en even later … Lees meer

Ze verzinnen wat af, wereldverbeteraars. Als ze dan ook nog budget hebben en macht, dan kan er wat tot stand worden gebracht. Wat dacht u van een op forse hoogte geplaatst verkeersplein, waar u dan desgewenst ongestoord via de snelweg onderdoor kan rijden? En dat dan aansluiting biedt richting achterstandswijken waar vervolgens de economie vast zal gaan opbloeien? Tenminste, dat hopen ze danJa, de fantasie is soms heus aan de macht. Of zijn het stiekem toch de wegenbouwers en hun vriendjes? Zou het voor die achterstandswijken veel uitmaken? Sociaaldemocratisch achterstandsbeleidSociale ongelijkheid, dat weet u, is een hoofdthema in de sociaaldemocratische politiek (los van wat daar nog van over is, van die politiek, niet van die ongelijkheid, die neemt toe). Dat kan op individueel niveau zo uitpakken dat er voor bepaalde achtergestelden bijstand is. Of een retourbedrag, of een verlaagde premie of een lager instaptarief. Het kan ook zijn dat sociaaldemocraten zich met jouw achtergesteldheid komen bemoeien: goedbedoelde adviezen geven of geestelijke ondersteuning. Bij voorbeeld als je je huishoudgeld niet slim besteedt of foute en overbodige dingen eet, geld uitgeeft aan rookwaar, hondenvoer of suikerhoudende drank. Opvoedingsondersteuning is ook zo’n mogelijkheid, of spelen-aan-huis voor achtergestelden: die zijn vaak weinig creatief en … Lees meer

Een zoveelste gesprek aan de hemelpoort. Dit keer met de moeder van twee P.C.Hooftprijs winnende Nederlandse schrijvers. Het gesprek gaat waarlijk de diepte in. Maar uiteindelijk verbiedt de moeder publicatie. Het gesprek moet over. En dan komt er vrijwel niks meer los. Zo raakt de interviewer wel in nood. Hoe is het dramatische verhaal nog te redden? Zijn ook opvattingen erfelijk en zo ja, langs welke lijn dan?Talenten, van wie erf je die? En opvattingen, ontwikkel je die los van je ouders? Vragen waarop het academische antwoord voorlopig uitblijft, net als op de vraag hoe die twee combineren: talent en opvattingen. Duidelijk is wel dat de meeste ouders hun opvoedingsdoelen vaak liever in termen van opvattingen definiëren dan in termen van talent. Of het ook zo werkt? Je kunt van je belhamels wel bolsjewieken willen maken, maar misschien draag je alleen ruwe denkschema’s over en een analytische manier van kijken of jolig taalgebruik. Vervolgens trekt het jonge volk wellicht toch zijn eigen conclusies en slaat geheel eigen, onverwachte richtingen in, qua opvattingen dan.Het waren zulke bedenksels die uw auteur in zijn hoofd had bij een volgend interview aan de hemelpoort, mede ingegeven door het idee dat zijn op dat moment … Lees meer

Geen enkele sector van de maatschappij lijkt beschut tegen MeToo. De kerk, het theater, het leger, de politiek, overal misplaatste uitwassen van menselijke neigingen die toch eigenlijk alleen echt nodig zijn voor de voortplanting. Op zulke uitwassen afgeven zolang het maar ver van je bed is, dat is reuze in, moeilijker is het om achterom te kijken, naar je eigen omgeving. En dan is er het grijze gebied tussen roofdierengedrag en het trekken van voordeel uit andermans zwakten. Met op de achtergrond de liberalisering van de relatiemarkt. Moeilijk, moeilijk.We gaan toch op onderzoek uit: zou het niet ook spelen in academische kring? Een vierde, vaak vergeten kapitaalsoortTraditioneel onderscheidt de sociologie drie soorten kapitaal: uw banktegoed, uw sociale rugdekking door mensen in uw omgeving en uw vertrouwdheid met de ‘hoge’ cultuur: fiscaal, sociaal en cultureel kapitaal dus. In al zijn volkse wijsheid kent de Limburgse taal nog een vierde variant: het kapitaal ‘an de prie’, waarbij de prie staat voor de bilpartij, vaak in ruime zin, zeg maar het uiterlijk. Het is een soort voorwetenschappelijk inzicht van wat academici leerden benoemen als ‘schoonheid’ of meer direct ‘erotisch kapitaal’. Met die vierde variant kan een eventueel tekort bij de andere drie varianten … Lees meer

Wie verdient eigenlijk meer sympathie: mensen die het helemaal, of toch heel behoorlijk gemaakt hebben in hun leven of juist zij die daar niet in slaagden, ervan werden weerhouden of het misschien niet eens nastreefden? Bevatten hun levens aanwijzingen voor wat er zoal zal opbloeien nadat de klasse-tegenstellingen zijn opgeheven? Naar wiens voorbeeld zouden we straks dus maar beter moeten leven, na zo’n revolutionaire omwenteling, de große Kladderadatsch?We gaan te rade bij een oom, in wie het revolutionaire vuur min of meer smeulde. Exemplarisch lerenWie eind jaren zestig lid was van de Maoïstische KEN-ML, de Kommunistische Eenheidsbeweging Nederland, Marxistisch-Leninistisch, voorganger van de huidige SP, de Socialistische Partij, die werd meteen ook geacht om het juiste klasse-bewustzijn uit te dragen. Je kon dat herkennen aan de uitgesproken voorkeur voor volkse muziek, aan het merk en type van de brommer en aan heel beslist taalgebruik dat geen tegenspraak duldde. Nijmeegse sociologiestudenten bleken opeens woordvoerder van Rotterdamse havenstakers, principieel voorstander van de traditionele zorgrol voor vrouwen en tegenstander van gastarbeid.Welke precies de aanlokkelijke en veelbelovende kanten zijn van zulk arbeidersbewustzijn, dat gaan wij in dit, nu nog voorlopige project samen nader onderzoeken. Methodologisch gaat het om ‘Arbeiterbildung’, ‘exemplarisches Lernen’ en ‘soziologische Phantasie’ à … Lees meer

‘Aanvankelijk zondebesef‘, zo had het destijds in het schoolwerkplan benoemd kunnen zijn, maar zo’n plan hoefde toen nog niet. Het leerde je dat er een straffende god was, erger nog, dat die het in zijn hoofd kon halen om je zomaar met bijzondere uitdagingen te belasten, die je dan maar had te ondergaan, waartoe hij je dan wel weer de noodzakelijke genade kon toesturen, zij het dat je die dan eerst nog moest afsmeken. Corona of Covid 19 lijkt zo’n uitdaging, alleen vermoeden we er als verlichte burgers de hand van god niet meer in, zelfs niet die van de duivel, eerder gewoon een stukje toevallige evolutie van een losgeslagen virusje. Je kunt er trouwens ook de hand in zien van een samenspannende reptielen-elite die bezig is het gewone volk sluipenderwijs te vervangen. Daar moeten we het maar een andere keer over hebben. Voorlopig hebben we de handen vol aan dat virus zelf. Onderwijsmoduul ‘aanvankelijk zondebesef’Uw auteur zal een jaar of zes zijn geweest toen hij van Juffrouw Dressen leerde dat je elke dag klaar moet zijn voor het geval Jezus je komt halen. In noodgedwongen omgekeerd zwart-wit (witte krijtcirkels op zwart schoolbord) tekende ze je zonden, klein en groot, … Lees meer

Zeven vinkjes bij je geboorte voeren – zo leert ons Joris Luyendijk – de waarschijnlijkheid op dat je tot de maatschappelijke elite gaat behoren. Een blanke huidskleur, een XY-chromosoom, hetero-hormonen, een Randstad-postcode, een tweede-generatie-opleidingscertificaat en ABN als thuistaal. Wat daarentegen in de weg kan zitten: …. teveel pech. Maar goed, veel hangt dus wel af van je voorouders. Die moeten dan ook op hun beurt weer veel geluk hebben gehad. We gaan het checken. Ondernemerszin en risk-appetiteHet was een coöperatie naar min of meer socialistisch model, de ‘Bouwvereeniging Vaals’ begin 20e eeuw. Ze bouwde rond 1904 drie woonhuizen op rij aan wat toen nog Bloemendalstraat, later Vaalserhaagweg en tegenwoordig Heuvel heet. Heel Vaals trok er bij de eerstesteenlegging ‘op zijn zondags’ op uit met vlag en wimpel (op de achtergrond de huidige Maastrichterlaan). Leden-eigenaars van de vereniging kochten loten voor de optie om zo’n huis te kopen. Opa Miesjl trok een winnend lot. Bij enkele vermogende dames in Heerlen nam hij een lening van enkele honderden guldens. Hij was de oudste in een gezin met jongere broertjes en een vroeg overleden vader, zeg maar plaatsvervangend gezinshoofd. In de lange tuin die eindigde bij de grote doorgaande weg van Maastricht naar … Lees meer

Het is eind 2020 en het corona-virus heeft ons klem. Waar komt het vandaan, wie stuurt dit aan? Nul idee. Reden om het antwoord ‘Hogerop’ te zoeken, Jezus-nog an-toe. Die Zoon-van-God blijkt dit keer professioneel klaargestoomd te zijn voor een volgend ‘gesprek aan de hemelpoort’. Hoe kijkt Hij ertegenaan? Kan Hij hulp bieden of juist niet; weerhoudt het virus hem werkelijk van de ooit toegezegde nieuwe ‘vleeswording’ bij zijn ‘wederkomst’? Lees het gespreksverslag. Sint Peters public relations bureau“Wees nou reëel, dat gaat echt niet gebeuren.” Samengevat is dat de reactie die uw auteur kreeg van ingewijden, toen hij zijn plan ontvouwde voor een nieuwe poging om bij de hemelpoort kort in gesprek te komen met de Gezonden Zoon Zelf. Twee millennia geleden moest Hij het bewijs leveren dat de dood wel degelijk overwinnelijk is mits maar geleefd wordt naar Goddelijk gebod.Trouwe lezers zullen zich al eerdere pogingen herinneren om diezelfde Zoon te spreken. En ook dat die toen hopeloos mislukten. Sinds zijn ten hemelopname verloor Hij zich in kennelijk eeuwigdurend geëxperimenteer met injecties van wierook, mirre en soms ook geïnhaleerde gouddampen. Hij was niet voor enige rede vatbaar, zelfs niet voor smeekbeden van Zijn Goddelijke Vader. Dat uw auteur nu … Lees meer

Wat niet is, kan altijd nog komen. Een paar daadkrachtige bestuurders kunnen – als ze maar willen – bergen verzetten. Wat, als ze handig zouden lobbyen voor het Nationaal-Historisch Museum? Dat zou wat wezen!We lopen op zulke denkbeeldige ontwikkelingen vooruit met een futuristisch verslag vanuit de ingerichte zalen en vanaf het weidse buitenterrein. Vaals gaat helemaal uit zijn dak! Rijkelijk fondsen en de kogel door de kerkLange tijd hing het nog: zou Vaals er inderdaad in slagen om met nationale en internationale steun de trotse huisvester te worden van Nederlands eerste en voorlopig enige Nationaal Historisch Museum? Een kwart eeuw burgemeesters met een achtergrond van historicus, dat legde Vaals geen windeieren. Apetrots en met herstellend zelfbewustzijn toont zich nu de internationale Vaalser burgerij. U leest hier dus voorpaginanieuws.Landelijk was het plan voor zo’n museum ondanks brede Haagse politieke steun lange tijd onuitvoerbaar gebleken. Een museum dat een overzicht zou tonen van de Nederlandse geschiedenis in samenhang, naar voorbeeld van het Duitse Haus der Geschichte in Bonn en Leipzig. Toen Vaals overtuigend had aangetoond dat de jaarlijkse toeristenstroom daadwerkelijk portiegewijs het hele land op deze unieke plek samenbracht, veelal gezinnen die recreatie en opvoeding met liefde wilden combineren, een plek die … Lees meer

Wat ieder van u als Néderlander hoort te weten, dat vindt u in de algemeen-Hollandse Canon. Dat volstaat natuurlijk niet: u hoort daarnaast ook uw regionale Canon te kennen. Zo leert de Fries behalve zijn liefde voor de Nederlandse vlag ook die voor de Friese vlag en voor het pompeblêdsje en kent naast de drie verplichte strofen van het Wilhelmus ook alle winnaars van het Boardburgumse fierljeppen, teruggaand tot begin vorige eeuw.Wat gaat de Limburgse Zuyderlander straks allemaal extra moeten leren, wat wordt dadelijk de inhoud van de Zuydercanon? Let wel: het gaat in die regionale Canon om ingeburgerde waarden en waarheden zoals die nu al tot uitdrukking komen in de Zuydercultuur en de Zuydergewoonten. Niet iets echt nieuws dus, wel nadrukkelijk, puntsgewijs en waarderend geformuleerd en dan ook telkens gelardeerd met gedragsvoorbeelden, waarin die waarden en waarheden zichtbaar tot uitdrukking komen.Uw auteur haalt er zijn, al bijna een halve eeuw slapende, eerstegraadsbevoegdheid voor ‘maatschappijleer’ bij, die toch wel nodig aan een update toe blijkt. U leest hier dan ook niet meer dan een eerste basisschets voor het cursusmateriaal van de Volkshogeschool-Zuyd. Tentamen is er voorlopig niet, wel mag u deze cursus straks al bijschrijven in uw CV op LinkedIn … Lees meer

Als er één beroepsgroep is die alom onbeperkt respect verlangt en dus ook status, dan is het wel die der onderwijsgevenden. Dat ligt nog niet zo makkelijk, ook vroeger al niet. Volwassenen die hele dagen met kinderen omgaan!? Ooit moesten ze er wat bij doen voor de kost: koster of organist of doodgraver. Ze kregen een volkstuintje ter compensatie. De vrouw van de bovenmeester was automatisch bevoegd voor ‘nuttige handwerken’. Alle beetjes hielpen.Wat tegenwoordig vaak helpt, dat is een partner zoeken die een afdoende ‘hoofdinkomen’ binnen hengelt. In je deeltijdwerk claim je vervolgens niettemin autonomie achter gesloten deuren, geen pottenkijkers. Na afloop keur je bovendien zelf het vlees. Mocht iemand er dan anders over denken, dan heb je vast diens kind nog in gijzeling en je openlijke twijfels of het thuis bij die hummels allemaal wel zo snor zit. Hoe zit dat eigenlijk met lerarenkritiek, met ‘Lehrerschelte’? In je broek plassen op de schoot van een nonUw auteur heeft relatief veel naaste familieleden die werkzaam zijn in het onderwijs. Overwegend sympathieke lui die alle hard werken en bepaald idealistisch. Toch heeft hij heel wat gepubliceerd dat in de buurt komt van lerarenkritiek. Hoe dat zo komt, dat heeft hem wel … Lees meer

Sommige mannen gaan nogal kwistig om met hun zaad, zeker als ze van koninklijken huize zijn. Rijkdom en status zijn bovendien seksueel aantrekkelijk. Maar wat, als de vruchtbaarheid er wel is en de koninklijke liefde niet langer gepast? Als het nest moet worden geruimd en daartoe desnoods de burgemeester moet worden afgezet? We leggen de stukken voor aan een overleden meesterdetective. Werd het koninklijke liefje drieënveertig jaar lang verbannen naar een instelling voor geestelijk gestoorden? En een nakomeling ondergeschoven bij een eenvoudige militair? Documentenonderzoek vlak bij de hemelpoort als opstapje naar haast vergeten lokale vrouwengeschiedenis. Sir Arthur Conan Doyle draagt de deerstalker van Sherlock HolmesOplettende lezers weten het: een deel van de zevenenzeventig aankondigingen op deze site hoort straks thuis in de reeks ‘hemelvaarten’. Uw auteur waagt zijn leven op een haartje na, belandt zo tot vlak bij de hemelpoort (soms ook aan de broeierig rokende overkant) waar hij snel een bewoner kan interviewen. Een kwistige insulinepen zet stap één; het is de kunst om daarna de eigen hemelopname te mijden. Dit keer veel halve koekjes want het interview loopt uit en het vergt hoofdbrekens. Het leidt straks wellicht tot een script voor een film noire.Gesprekspartner is dit keer maar … Lees meer

Ze komen uit Friesland, Drenthe of uit de Randstad: afgemagerde, pezige amateurracers die op hun dure racefietsjes fanatiek het Limburgse heuvelland doorkruisen en woedend naar bewoners blaffen als die niet tijdig opzij springen. Ze laten zich afwisselend omlaag vallen om dan weer als ware autisten met dichtgeknepen ogen hijgend omhoog te klimmen zonder ook maar enigszins kennis te nemen van landschap en omgeving. Dat is pas sport, als het hele lijf gaat branden. Speciaal voor hen schilderen we een alternatief dat ook hun geheugenspiertjes uitdaagt. Stop af en toe even en gedenk de bevrijdende jongemannen die hier hun leven lieten. Eerste generatie Europeanen zonder oorlogBij een intervaltraining op de fiets bevorder je de vetverbranding, maak je je hart sterker, je longinhoud groter en train je je bil-, been- en rugspieren. Bij de Ardenner Wielertoer bevorder je bovendien je maatschappelijk bewustzijn en voorkom je Het Grote Vergeten en daarmee je eigen verrechtsing en al te overdreven zelfingenomenheid.Hoe dat zo werkt, heeft te maken met de voortdurende afwisseling van hoge fysieke inspanning en daarna telkens een indrukwekkend-informatieve stop bij cruciale gedenkplekken. Net als bij de Alpe d’Huzes gaat het erom, toekomstig onheil af te wenden. Bij de Alpe d’Huzes door je ijdele … Lees meer

Elk land kent zijn minderheden. En wat kenmerkt zulke minderheden? Ze wijken af in taal, cultuur, historie, soms ook uiterlijk. Vaak wonen ze in een grensgebied, opgedeeld over het ene en het andere land. Hun sociale samenstelling verschilt in dat geval in beide landen van die van de daar dominante groep, meestal in het nadeel van de minderheden. Kenmerkend is ook dat hun kinderen aan weerskanten van de landsgrenzen min of meer worden ingelijfd in de daar dominante culturen ook al zullen ze de privileges van die dominante culturen waarschijnlijk ontberen. Onderweg verliezen ze de ‘eigen’ geschiedenis en eigen taal en daarmee de link naar wat hun voorouders belangrijk vonden en meemaakten. Ze leren daarentegen op te zien naar de helden van de dominante groep en leren de overwinningsliederen zingen van die groep. En zo vergeten ze de helden van hun ouders. Zo’n held was op zijn oude dag het Mechelse jongetje Bosten, geboren in 1712, die in Vaals op dramatische wijze door het noodlot van opgelegde landsgrenzen werd getroffen. Of zo u wil, eigenlijk gewoon door Haags politiegeweld. Een pastorie midden op de landsgrens“Kijk mensen, de pastoor staat te kalven!” (“Kiek luuj, pesjtoer sjteet te koave!”) Met die kreet … Lees meer

Wij maken tijden mee waarin overal in Europese landen rechtse partijen aan populariteit winnen. Linkse partijen raken op hun beurt juist in nood. Niet overal hoor, er zijn uitzonderingen. In buurland Duitsland groeit de populariteit van links zelfs terwijl ze toch aan de regering zijn! Zoiets is moeilijk verklaarbaar vanuit het gevoerde beleid. Duitsland en Nederland lijken immers in menig politiek en economisch opzicht erg op elkaar. De Duitse linkse regering voert in de ogen van de eigen achterban een tamelijk rechts beleid, de Nederlandse rechtse regering in de ogen van de eigen achterban juist een links beleid. Hoe verklaar je nu dat links hier alleen maar verder ineen schrompelt terwijl het ginds juist groeit? Kennelijk speelt het persoonlijke imago van de betrokken leiders minstens zo’n grote rol als hun politieke overtuiging of handelen. We gaan dat illustreren aan de hand van het imago van een Limburgse politicus die alleen de autocoureur Max Verstappen en de musicus André Rieu qua populariteit voor moet laten gaan. Nog even en dan moeten we kennelijk naar de politiek kijken als naar het modern-professionele voetbal: de kwaliteit van het nationale elftal staat geheel los van die van de nationale eredivisieteams waarin juist ingehuurde buitenlanders … Lees meer

Ooit begon het, een eeuw geleden, met de vraag hoezo de aandelenmarkt plotsklaps instortte en niet meer wilde bijtrekken. De verklaring zat hem niet zozeer in de reële economie maar vooral in het ontbreken van toekomstvertrouwen op de financiële markten: pure beeldvorming dus. Mensen kunnen niet anders dan reageren op wat zij menen dat het geval is, dat is immers alles wat zij weten. Het gaat daarbij niet alleen om vertekende beelden die mensen hebben van anderen, nee, het gaat minstens zo zeer ook om zelfbeelden, vaak al net zo vertekend. Bovendien hoeven ze er helemaal niet zover naast te zitten wanneer ze getoetst worden op hun realiteitsgehalte. Het is daarom allerminst zeker dat stereotypen verdwijnen door toetsing aan de werkelijkheid: beeldvorming kan net zo goed akelige bijwerkingen en fatale gevolgen hebben, als die beelden door de alledaagse praktijk bevestigd worden. We spreken dan van accurate stereotyping. Dat mechanisme is in de praktijk net zo link als de inaccurate variant.Beeldvorming boven werkelijkheidBeeldvorming, dat is eigenlijk het hoofdthema waar de auteur, via de omweg van zijn “Mergellandse Impressies” een vinger achter wil krijgen. Het moet een handboek worden voor de bezinnelijke wandelaar in de verhollandste Eiffel. Niet wat werkelijk is, maar … Lees meer

Of je kinderen op school leren lezen en schrijven, dat is nog maar afwachten. Of beter toch maar niet: begin er alvast zelf mee, met dat lesgeven, dat is wel zo verstandig. Daar staat tegenover dat kinderen op school van alles leren, waar je thuis eigenlijk anders over denkt of toch iets heel anders over meende te weten. Vaak eindigt het dan zo, dat je je kinderen van lieverlee adviseert om de leerkracht niet helemaal voor vol aan te zien, maar dat vooral niet te laten merken: ‘zwijg nou maar en knik van ja als ze je aankijkt’. Graag kiezen leerkrachten voor een romantisch en harmonieus wereldbeeld, waarin ze zich als ‘Gutmensch’ menen te herkennen, een wereldbeeld dat naar het esoterische kan neigen. Dan wordt het pijnlijk om thuis dagelijks te moeten bijsturen en de naïeve kinderziel in het belang van de menselijke vooruitgang te moeten confronteren met corrigerende praktijkervaringen uit ‘das feindliche Leben’. Sarcasme en ironie bieden dan een praktische uitweg. Dat kun je overigens met je kinderen eigenlijk niet vroeg genoeg oefenen. Het schept meteen ook een huiselijke band van vertrouwen, een aangenaam familiaal wij-gevoel. Multiculturalisme in eigen kringJe weet nooit wat je zoal overkomen kan als je … Lees meer

Sommigen menen te weten dat het hier wel het oudste beroep betreft, dus ook met de langste traditie. Dat moge dan wel zo zijn, het toont zich tegenwoordig niettemin top-modern, goed genesteld in de markt en technisch vooruitstrevend. Op zijn beurt toont de hedendaagse lokale overheid zich niet ongevoelig voor het economische prospect van de sector: energetic and sustainable. Resultaat: het kan zowaar de meest dominante ondernemerij ter stede worden. In een omgeving die vermoedelijk al eeuwenlang behendig raad wist met wat hier beslist niet meer als zondig wordt opgevat, is onderlinge afstemming tussen de kennelijk zelfstandig-ondernemende chicks en de pragmatisch-calculerende lokale gemeentebestuurders al lang geen taboe meer. Zulke coöperatie is ter plaatse zelfs al honderd jaar geleden uitvoerig gedocumenteerd. Wat tijdens zulk managerial afstemmingsoverleg vandaag de dag zoal ter sprake komt en in welk denk- en vergaderklimaat dat gebeurt, daar krijgt u vrij letterlijk verslag van, zij het uit de tweede hand. Bloedjong aftastend beraadStellig ontkent de auteur zijn eigen fysieke aanwezigheid: hij baseert zich louter op wat zoal binnendruppelt uit de tweede hand. Bedoeld wordt de maar dunnetjes doorsijpelende informatie uit het “Lemierser Beraad”. Onder die geuzenaam etableert zich een both multicultural as multilingual samengestelde groep van zelfstandig … Lees meer

Moderne theologen menen te weten dat de mens wezenlijk behoefte heeft aan iets godsdienstigs. Het geeft houvast. Bovendien: wie antwoorden heeft op ten diepste onbeantwoordbare levensvragen, die leeft geruster en hoopvol, die vindt gezondheid bevorderende troost. Ook al zijn die antwoorden nog zo dubieus.Helaas is het inderdaad nog niet gelukt om in die diepere godsdienstige behoefte te voorzien, anders dan door het verzinnen van kinderlijk-domme of zelfs onderdrukkend-autoritaire verhaallijnen over het ontstaan der dingen en hun uiteindelijke zin. Wel zijn er complete instituties omheen gebouwd, gigantische bouwwerken neergezet en dure functionarissen benoemd. Zij werden heel wat machtiger nog dan de prehistorische medicijnman met toverkracht en zij kregen belangen die groter waren dan zijzelf. Om te vermijden dat hun eventuele erfgenamen zich te goed zouden doen aan kerkelijk eigendom werd hen daarop bij herhaling het celibaat opgelegd.Hoe het er met die functionarissen, hun instituties en hun lijfelijke verlangens voorstaat en hoe zeer zij ook zichzelf nog wel weten te overtuigen, te rechtvaardigen en in te houden of juist ook dat niet langer, dat berichten wij hier, direct uit Rome. De bugs en issues van de scheppingHeel oud hoef je er niet voor te worden om het aan eigen lijf te ervaren: … Lees meer

Het is eigenlijk een relict uit oude tijden: de manier waarop burgemeesters worden benoemd. Zittende bestuurlijke notabelen houden er afdoende toezicht op: ze willen voorkomen dat de plots veranderende tijdgeest of andere democratische verrassingen tot hen onwelgezinde benoemingen leiden. Vooral daarom worden burgemeesters dus ook niet gekozen, alleen wordt de gemeenteraad gehoord over van bovenaf voorgedragen kandidaten. Die moeten wel eerst nog solliciteren. Vaak speelt op de achtergrond de wens mee dat voorgedragen burgemeesters in hun nieuwe rol een heel bepaald politiek scenario moeten zien te bevorderen ‘in het algemeen belang’. Dat wordt hen dan in vertrouwen ingefluisterd door de provinciebestuurder die het proces begeleidt en uiteindelijk ook zorg draagt voor de benoeming. Vaak is het niet verstandig om daarover openheid te betrachten. Omgekeerd kan overigens ook: iemand wegpromoveren die een bepaalde ontwikkeling in de weg zit, ook weer ‘in het algemeen belang’.U mag even meekijken in de keuken van de Limburgse gouverneur. Misschien moet er wel worden afgewogen om op termijn hele staatsgrenzen te verleggen. Een verdekt opgestelde meeluisteraarGrootse bestuursdaden kunnen zomaar onderuit gaan door onbenullig toedoen van een dorpsjournalist. Het overkwam onlangs Limburgs Gouverneur Bovens toen hardhorende Kerkraadse raadsleden niet zonder geluidsinstallatie toekonden in een vertrouwelijk sollicitatiegesprek. Een … Lees meer

Taal is meer dan een communicatiemiddel. Zonder taal is het moeilijk om een voorwerp te ‘kennen’ en het erover te hebben: waar is het voor, wat kun je nog meer mee, van wie is het, hoe maak je het en mag ik er ook zo een? Procedures en ideeën zijn al helemaal ondenkbaar zonder taal. Omgekeerd is taal ook een machtsmiddel: geef een fenomeen een naam en haast meteen grens je het af, plakt er een waardering op, geeft het een plekje. Verandert daarin iets, dan heeft dat meteen ook weer talig zijn weerslag. En omgekeerd. Een van de grootste, maar zelden als zodanig herkende omwentelingen van deze tijd is de geleidelijke gelijkstelling van man en vrouw. Die gelijkstelling is er de afgelopen 40.000 jaar niet van gekomen, maar nu de randvoorwaarden gunstig zijn, zet ze door, onhoudbaar. Talige veranderingen zetten daarbij de lijn uit voor wat wel en niet wenselijk wordt bevonden, meteen al, bij nader inzien of toch maar beter voorlopig niet of dan maar nooit. Aandacht dus voor taalverschijnselen die de geleidelijke gelijkstelling sturen en begeleiden. De oh zo makkelijk foute man Ooit voelde de auteur zich waarlijk overcompleet in een Berlijns academisch conferentiezaaltje waar een feministisch … Lees meer

Je zal er geboren zijn en opgegroeid en daarna met de vraag worstelen hoezo Vaals eigenlijk in Nederland ligt. Kijkend naar de landkaart had Nederland al ergens boven Roermond  mooi afgerond kunnen worden. Of anders in ieder geval boven Sittard of desnoods achteraf dan toch bij Nijswiller, toen die infanterist Dibbets Maastricht zo nodig de Belgische onafhankelijkheid niet wilde gunnen en Maastricht verhollandste, bijna een eeuw geleden. Maar nee: ergens rechts beneden bungelt nog een raar extra blokje richting Drielandenpunt. Op school en in familiekring is het nooit uitgelegd, ze wisten het natuurlijk ook niet. Daar gaan we dus nu wel wat aan doen. Niet dat we definitieve antwoorden vinden, dat kunnen zelfs echte historici nooit, maar we komen een eind. Was het zuiver een uitvloeisel van Akense godsdiensttwisten of gaven de voorspelde Hollandse belastinginkomsten voor een naar Nederland verplaatste wapenindustrie uiteindelijk de doorslag? Eén ding is duidelijk: Vaalsenaren kwamen bij de besluitvorming nooit aan de bak. Losse eindjes bij het einde van de Tachtigjarige oorlogPakweg drieënhalve eeuw geleden. Rembrandt van Rijn had zijn Nachtwacht klaar; de Gouden Eeuw stond daar in Waterland volop in bloei. Piet Hein had in 1628 liefst een half miljard (in Euro’s van nu) ingepikt … Lees meer

Ze hadden het elkaar vast beloofd, de politieke kopstukken, destijds, op de rokende puinhopen van de Tweede Wereldoorlog: EENWORDING. Geen eenvoudig doel, gegeven een eindeloze geschiedenis van tegen elkaar gerichte onderlinge gewelddadigheden, een wel heel dun wij-gevoel bij het volk, onderling onverstaanbare talen en dan ook nog hierzo ondenkbare, zelfs ontoelaatbare gebruikstradities vergeleken met daarzo. Moeilijke obstakels. Dat ook de voortdurende draaiing van de aarde om de eigen as nog ooit een obstakel  voor Europese eenwording zou worden, dat is bij die Europese voortrekkers waarschijnlijk nooit opgekomen. Nu Europa af wil van zomer- en wintertijd, zal het Brusselse bestuurscentrum toch met een doorwrocht voorstel moeten komen. Als het Karel de Grote destijds al lukte om te bepalen hoe wij Europa-breed letters moeten schrijven en wat er op school onderwezen moest worden, overal in het door hem deels persoonlijk veroverde Europa, dan mag gelijkschakeling van de kloktijd nu toch heus geen probleem zijn? Voor de zekerheid komen we Brussel een eind tegemoet met een misschien zelfs iets te lang doordacht beleidsadvies. Alleen uw biologische klok volstaat niet In Amsterdam draait menigeen zich nog een keer om als vergaderende parlementariërs in Berlijn elkaar al verhit en vaak woest toeschreeuwen. Dat is niet … Lees meer

Lang niet iedereen blijft levenslang lid van hetzelfde gezin, ook al denkt hij als kleuter nog van wel. In tegendeel, historisch gezien zijn er talloze redenen waarom niet. Blijven was voor velen geen alternatief, zelfs niet toen de mens zijn identiteit nog ontleende aan de boerenhof of burcht waaraan zijn moeder toevallig gebonden was.  Meegelokt door een voorbijtrekkend leger, verkocht aan een bevervellenhandelaar die een kookhulpje zocht dat hij desnoods zou kunnen verkannibaliseren tijdens een lange vorstperiode, als gijzelaar of arbeidsslaaf meegesleurd door een stevig gebouwd stel criminelen, in dronkenschap verleid tot het aanmonsteren op een oceaanzeiler, door moeder gesmeekt en gebeden richting kuis kloosterleven of gewoon op de plaatselijke kermis hormonaal gekoppeld geraakt aan iemand uit een dorp verderop. Zie dat allemaal maar eens te ontlopen. De praktische aanleiding voor zulke triest stemmende overpeinzingen was het uitgestelde huwelijk van een dochter die intussen al lang een compleet eigen gezin had. Wat werd bij die gelegenheid gevraagd van de vader-van-de-bruid in zijn onontkoombare feestrede? Was een vlucht in dronkenschap geboden of was dit een unieke kans om het deze keer eindelijk eens te laten bij een welgemeende proosten-op-de-toekomst? Een enthousiasmerende laudatio na een ontremmende dosis alcohol Voordat u als lezer … Lees meer

Differentiatie of zo u wil diversificatie, dat is een begrip dat je behalve in de moderne onderwijskunde onder andere ook tegenkomt in consumenten- of klantenanalyses bij marktverkenningen. Het begrip kent talloze synoniemen, die erop neerkomen dat je je cliënten verschillend wil benaderen omdat een uniforme aanpak niet voldoende zoden aan de dijk zet. Het helpt uw winkeltje bovendien bij de winstmaximalisering. Terwijl de ene leerling nog moeite heeft met het determineren van alle legoblokjes van eenzelfde kleur, weet een ander al verkeersborden te onderscheiden die als gebods-, verbods-, aanwijzings-, waarschuwingsborden, enzovoort bekend staan. Behandel je zulke kleuters gelijk, staan er prompt boze ouders voor de schooldeur. Terwijl de ene klant alles in een hem van de reclame bekende merkverpakking wil zien, zoekt een ander naar iets wat de indruk wekt dat de kaas of het boterhamvlees zojuist pas, ‘vers’ dus, in plakken is gesneden. Van die laatste klant mag je een wat hoger bedrag verlangen al zou hij kunnen weten dat het allemaal gesneden en wel uit dezelfde fabriek komt. Witgoedhandelaren laten de handgreep anders vormgeven van een overigens gelijk huishoudelijk apparaat en geven het zo gediversifieerde product prompt een ander typenummer opdat hun ’typische’ klant geen prijsvergelijking kan maken … Lees meer

Wanneer de boven-ons-gestelden elkaar officieel ontmoeten, dan krijgt u dat vaak als eerste item te zien op het journaal. Vaak slepen ze dan ook hun partner mee. Met een beetje geluk vertelt de nieuwsvoorlezer u wat ze zoal aan hebben, van welke ontwerper dat vandaan komt en wat het vermoedelijk kost. Misschien geeft die nieuwslezer ook nog even het woord aan een politiek commentator. Die leidt dan uit gezichtsuitdrukkingen, aard en duur van handdrukken of omhelzingen af, hoe de ontmoeting mogelijk zal gaan uitpakken. Soms brengt de ene hooggeplaatste zijn hond mee in de wetenschap dat de ander dan ter plekke het angstzweet uitbreekt. Zoiets vraagt om geoefende interpretatie. Uw auteur neemt u voor een keer mee naar de achtergrond van zo’n ontmoeting. Wat gebeurt er allemaal in het geniep, waar denken de betrokkenen aan, welke persoonlijke denkschema’s sturen het geheel aan of werken nog lang na? Een cursusje Royalty watching! Even een tussendoortje met de tafeldame Wat kunnen we actueel leren over de rol van interculturele communicatie in de wereldpolitiek? Sterker nog: hoe het persoonlijke, het fysieke zelfs, tegenwoordig politiek wordt.  Dat is de uitdagende en complexe thematiek die in deze hoogst actuele studie leidend zal zijn: het persoonlijke … Lees meer

Dat de schepping lang nog niet af is, nog lang niet volmaakt, dat was maar liefst de officiële leer waarvan godsdienstleraren bij hun eerste entree al meteen melding maakten. De alledaagse werkelijkheid viel, zeker als het even tegen zat, niet te verdedigen, zo wisten zij uit ervaring en die valkuil wilden ze dus ook vermijden. Hulp was juist geboden om Gods gebrekkige schepping te  vervolmaken. Een bisschoppelijke ridderslag moest de pubers onder geloofsgenoten ertoe aanzetten, de Schepper daartoe bij te staan. De opdracht kwam erop neer dat je zieltjes kon winnen door het goede voorbeeld te geven, dat je bij elke tegenslag de schuld moest zoeken bij je zondige en foute zelf en dat je daarvoor dan boete moest doen. Caritas richting de armen, dat ook, die zich  dan wel moesten oprichten en ook God moesten leren dienen, om te beginnen op de slecht betalende arbeidsmarkt. Later, bij de Marxisme-cursus van Politeia, werd daarentegen duidelijk dat het er juist op aan kwam, het laat-kapitalisme om zeep te helpen. “Desnoods zullen we de laatste kapitalist uit zijn bungalow moeten schieten” hield een radikale Surinamer ons voor.  Behalve dat die opdracht al evenmin wilde overtuigen, waren er gelukkig ook geen geweren, althans … Lees meer

Zou het een kwestie zijn van volksmentaliteit, die neiging om in terugblikken op gebeurtenissen en ervaringen uit het verleden, steeds een roze bril op te zetten en al het nare en pijnlijke, in een diep geheugengat te laten vallen? Het steeds weer herschrijven van de geschiedenis vanuit het goedgemutste optimisme van de nieuwste leiders, dat was toch vooral een gewoonte van radicaal-communistische partijen? Zij wisten bij uitstek, achteraf onwelgevallige voorgangers te verwijderen van oude foto’s en argumentaties te verzinnen die pijnlijke partijfouten buiten de geschiedenisboekjes moesten houden? Of is zoiets alledaagse praktijk onder heel gewone mensen?Waarom verdringen mensen collectief dingen uit hun herinnering die wel erg pijnlijk zijn of die getuigenissen zijn van wel erg foute beslissingen of van een achteraf schuldig wegkijken? Is dat een algemeen-menselijke neiging om het leven leefbaar te houden of is dat het werk van machtige hersenspoelers die ons collectieve geheugen manipuleren?We gaan heel nare lokale gebeurtenissen terughalen die zowel thuis horen in het veel te lege vakje ‘vrouwengeschiedenis’ als in het vakje ‘volksonderdrukking’. Nee, zo leuk was het heus niet, vroeger.    Liever het vuurpeloton dan levenslang verbannen naar een gestoordengestichtTijd voor de aankondiging van een historische non-fiction roman. Toen Margaretha Geertruida Zelle in … Lees meer

  Andermaal waagt de auteur zijn leven voor een hoger doel: met een net niet fatale insuline-injectie dringt hij door tot vlakbij de hemelpoort. Bepaald pretentieus is dit keer zijn opzet: hij wil niet minder dan verslag doen van een gesprek-aan-de-hemelpoort met de Zoon Zelf. Van Hem, nu niet van anderen wil hij een helder antwoord op de vraag of Zijn missie van weleer onderhand niet grotendeels als mislukt moet worden beschouwd. De vraag “Hoe de Zoon van God met de kennis van vandaag terugziet op Zijn missie van toen“, die lijkt de auteur hoogst actueel nu de opvolger van Petrus de Romeinse stallen poogt te  ruimen. Als straks ook de Congregatie voor de Geloofsleer een opknapbeurt krijgt, dan zal toch ook kritisch moeten worden gekeken naar de verlossing van alle zonden, net zoals een modernisering aan de orde is van de ultieme criteria voor het scheiden van de bokken van de schapen. De auteur hoopt dat hij – met dit aandragen van Zijn antwoord op de kernvraag – een summiere maar wezenlijke bijdrage kan leveren voor die pauselijke schoonmaak. Misschien ook hoopt de auteur, zo toch nog iets goed te maken, na het strikte verbod van pap destijds om … Lees meer

Een paar centimeter kleiner, een diplomaatje minder, een deeltijdbaantje en wat jaartjes jonger, zo hoort ze eigenlijk te zijn: de perfecte echtgenote. Ze hoeft het hoofdinkomen niet binnen te halen, doet daarvoor wel de basiswerkzaamheden thuis en speelt daar vooral de affectieve leider, die het emotionele klimaat regisseert en zich terughoudt als het om feiten, zaken, techniek en mechanica gaat. Dat laat ze aan de instrumentele leider, iets groter, iets ouder, hoger uurloon, meer uren, zwaardere stem, grotere handen, de primus inter, nouja, pares. (U begrijpt het al: hier wordt een nieuw hoofdstuk toegevoegd aan de gezinssociologie, althans het plan daartoe.) Bijna de helft van zulke ideale gezinscombinaties houdt dat niet, ontmoet halverwege leukere kandidaten, de intensiteit van de oude relatie blijft nog wel, alleen de richting verandert van warm naar koud, meestal vrieskoud. Tijd nu dus voor zijn tweede leg: zij nog wat jonger, wel een diplomaatje meer, vaker afhaalmaaltijden en nu wel een ingehuurde werkster. Hij wat minder dominant, ingetogener, pensioenrechten en spaargeld gehalveerd, vaker studerend op zijn maandbudget. (Hoe het met haar verder gaat, daarover straks een begeleidend werkboek.) Sinds de overheid voor de aanvrage kinderbijslag driemaandelijks bij moeders informeerde, of de huidige partner nog wel dezelfde was als … Lees meer

Welke bemoeienis had ene Koning Hendrik precies met Vaals? Met die vraag worstelt de auteur bij zijn voorstudies voor wat straks een klassiek standaardwerk over cultuurgeschiedenis kan worden. Aanleiding: Vaals heeft als enige gemeente in Nederland een Koning Hendrikstraat. Het straatnaamplaatje geeft geen uitsluitsel, zoveel is zeker.Het boek zou kunnen beginnen bij  Shakespeare. Bij zijn theaterstukken Richard II, Henry IV, Henry V (samen een tretalogy). Die stukken handelen over meerdere Koning Hendrikken zelfs; Engeland heeft er nogal wat gehad. Te voet, te paard of per koets trokken sommige Hendrikken ooit door ons land, op de hoogte van Wittem en dan over de Sneeuwberg (eigenlijk het Bocholtser plateau) voorbij Vaals, dan langs de melaatsenopvang, waar nu de Akense universiteitsklinieken liggen, richting Akense Dom. Daar werden Hendrikken tot koning dan wel keizer gekroond toen de hele regio nog deel was van het Heilige Römische Reich Deutscher Nation. In 1020 Heinrich III (10 jaar oud), in 1054 Heinrich IV (4 jaar oud), in 1147 weer een Heinrich (10 jaar oud), in 1169 Heinrich VI (4 jaar oud), in 1222 Heinrich VII (11 jaar oud), in 1309 een Luxemburgse Heinrich (met echtgenote). Hele drommen platpraters uit de regio juichten hen dan langs de Sneeuwbergweg … Lees meer

Hoe sociologie dan precies anders moest worden, daarover congresseerde in Nijmegen de plotsklaps enorm gegroeide studentenpopulatie. En ook de al even snel gegroeide wetenschappelijke staf. Een van hen schreef er een boek over: ‘Argonauten aan de Waal’.  Het was 1968 en ’69 en uw auteur zat opgewonden midden in de woelingen die samenvielen met een forse instroom van jongelui uit niet-academische milieus die de oude burgerlijke wetenschap niet zomaar pruimden. Zowat alles ging tegelijk over de kop, inclusief de gebruikte Nederlandse taal. De ‘Frankfurters’ moesten nodig gelezen, maar dat lukte hooguit paginagewijs, zo niet alleen per alinea. Of sociologie überhaupt wel een wetenschap was, of er niet richting ‘Gesellschafslehre’ moest worden gewerkt dan wel ‘materialistisch’, hoe de link lag van studie naar politiek activisme en of deelname aan arbeidersstakingen gewaardeerd hoorde te worden als sociologische stage, hoe je de jarenlange onzichtbaarheid van studenten in nieuwerwetse studiepunten moest vertalen en of hooggeleerde collegevolgers van Theodor Adorno volgens hun collega’s werkelijk wel hadden gesnapt wat daar destijds zoal voorgedragen was? We halen het resulterende studieformat en -klimaat even terug aan de hand van een recent actueel, destijds eerder decadent en – naar zal blijken – alleen op het eerste oog onschuldig thema: … Lees meer

‘Knielen in het zuur’ wordt een heuse politiek geladen verhandeling over de talige verscheurdheid en de daarachter schuilgaande machtsongelijkheid hier in die brede regio van mislukte emancipatie en hoge armoedepercentages. Ze thematiseert het multiculturele drama dat zich voortzet na de inval van de Hollander in, zeg maar, het latere ‘Hertogdom Limburg’ en alles wat daar aan machtspolitiek op volgde. Aan de oppervlakte best vaak vermakelijk maar in wezen onthutsend en dramatisch in zijn sociaal-economische gevolgen. Ooit vroeg een Westfries opgevoede katholieke collega, hoezo Limburgers zo zeer vasthouden aan oude godsdienstige gewoonten. Wandelend door Maastricht had hij namelijk ergens een bordje gezien: ‘boeteverblief’. Dat was ‘hingerum’. Een lollige variant van wat culturele distantie doet met beeldvorming. Vanuit de hoogte kan zoiets best fataal uitpakken: het ‘golem-effect‘ (zie de aankondiging op deze site ‘Wie de minachting treft’). Wie over Vijlen, Mechelen en Epen doorsteekt naar Vlaanderen, kan zomaar in de Voerstreek belanden. Ouders verbeteren daar de kansen van hun dialectsprekende kinderen door ze aan te melden op Franstalige scholen. Hun naaste buren zoeken, surfend op een volgende moderniseringsgolf, juist Nederlandstalige stageplaatsen voor hun kinderen, die netzogoed als de verfranste buren, thuis hun ouders ‘plat’ horen koeterwalen. Kregen ooit beide vluchtelingenstromen-richting-andermans-taal het onderling aan de stok, iets wat in Voeren (oh nee: le Fouron) regelmatig … Lees meer

Op 3 april 1942 wordt Jan Reinier Rothkrans gedeporteerd naar concentratiekamp Dachau. Hij is kapelaan in Vaals. Wij gaan hem in herinnering roepen. Weggevoerd vanuit Maastricht (waar hij dan al vast zit sinds november ’41; hij laat er nog snel zeven slechte kiezen trekken) krijgt hij bij de grensovergang in Vaals van de SS gedaan, dat hij bij de huishoudster van de katholieke clerus wat ondergoed mag ophalen. Zwijgend (de SS ziet toe) neemt hij buiten afscheid van zijn ‘Mijnheer Pastoor’ Prickaerts. Die wordt later dat jaar ook ingerekend en komt in oktober ’44 weer vrij. (De latere pastoor Louis van den Dungen van Lemiers zat ook vast in Dachau.) Hun publieke keuze contra de nationaal-socialistische ideologie komt de priesters zwaar te staan.Rothkrans’ verslag ‘Dachau, Hel en Hemel’ laat zien hoe de kapelaan met gevangenennummer 29666 zich daar onder godsonmogelijke omstandigheden in en rond de priesterbarak overeind weet te houden dankzij zijn extreem rechtzinnige geloofsovertuiging en zijn blinde vertrouwen in de Heilige Maagd. Ook toen ze hem de kans boden te vertrekken mits hij zou dimmen, weigerde hij principieel: de nazi-ideologie was immers te erg. Overigens net als het communisme, betoogt Rothkrans gedurig. Hij zette er zijn lijden voort en belandde uitzichtloos in de ziekenbarak, ‘offeraar voor God en Zijn Rijk’. Als … Lees meer

De noordelijke grens van Nederland wordt gevormd door de Vaalserbeek. Dat u dat niet wist is (tot u straks dit nu alvast aangekondigde boek leest uiteraard) begrijpelijk, tenzij u zelf uit Vaals komt, want dan was u wellicht al eerder een licht opgegaan. Wellicht, zeg ik, want je leert zoiets niet op school. Die noordelijke grensbeek in Nederland heet officieel Selzerbeek, naar Duitse smaak Senserbach, soms zelfs Sinselbach (hou die L-N verschuiving even vast voor uw cursus dialectologie straks) en u mag zich door die naamgeving vooral niet laten misleiden. De auteur gaat u (als dit verhaal straks uitgerijpt is) in deze toeristische handleiding meenemen voor een historisch-taalkundige ontrafeling van liefst algemeen-maatschappelijke betekenis.Vanaf zijn bron trekt de betrokken beek eerst in een broederlijke omarming op nog net Duits gebied het nu Duitse deel van Vaals (wij distantiëren ons nadrukkelijk van de bekrompen Hollandse grensdefinitie zoals B&W van Vaals die aanhouden) tegen de Nederlands-Vaalser borst: Vaalserquartier. Dan, vanaf het (onwelriekende) punt waar de tramlijn van Maastricht naar Aken ooit onverklaarbaar (nou ja: Euregio lukte toen ook al niet!) aan Nederlandse kant van de grens een voortijdig eindpunt vond, vanaf die plek vormt de beek westwaarts Nederlands noordgrens (jawel hoor!) tot hij de middeleeuwse zorgboerderij in de kuil … Lees meer

In de hier aangekondigde politieke beschouwing met de titel ‘Ach, Jesse toch!’ beklaagt de auteur het noodlot der groene helden. Tweeduizend jaar geleden nog plachten de bewoners van deze streken in tijden van nood hun aanvoerders op het schild te heffen en daarmee dan hossend binnen hun kwetsbare paalomheining rond te zeulen. Een wat netelige positie voor de held-in-wording die van hem veel evenwichtskunst vroeg. Wat hem daarbij hielp was zelfoverschatting. Een beetje beneveling hielp ook, door inname van geschikte stofjes en drankjes. En wat vooral hielp was de beneveling door de plotse heldenverering-op-krediet door juichende omstanders. Door de regisseurs van de ingezette campagne (of dat nou druïden waren, verknipte tantes of afgestudeerde politicologen) worden aan zo’n redder-in-spé allerlei eigenschappen toegedicht die hij bij zichzelf eerder niet had durven bevroeden en die hem nu opeens boven het maaiveld doen uitsteken, de onoverwinnelijkheid komt weldra al in zicht en er is goede kans dat hij dat zelf ook een beetje zo gaat zien. In ieder geval oefenen ze met hem voor spiegel en camera tot hij zonder met de ogen te knipperen in hooguit een halve minuut, vriendelijk maar beslist, hun geprepareerde riedeltjes en oneliners ten beste geeft. Tussen dapper zijn en een wazig beeld hebben van je … Lees meer

‘De lagere BMI-school, ook wel de “afvalschool” ’ poogt straks trends in beeld te brengen in het doelstellingenrepertoire van scholen. Beginnend bij de “De brave Hendrik” en de school waar “jongejuffrouwen servetten leren vouwen” wordt een brede waaier aan doelensets behandeld die scholen ooit recht van bestaan gaven of juist vandaag-de-dag. Bijbelvastheid, het ‘wekken’ van de vrouwelijke aanleg voor zorg en netheid, het kweken van nationale trots op achteraf opgepimpte zeerovers, kennis der heemkundige natuur, nuttige handwerken (alleen voor de meiden) of het bereiden van voedzame arbeidersmaaltijden (voor de meiden uit de lagere klassen), ze komen alle langs in een inleidend historisch exposé. In een combinatie van diepgeworteld wederzijds wantrouwen en tegelijk velerzijds gedeelde afkeer van staatsbemoeienis kwam in ons land de verzuiling tot stand, die onze verschillende ‘founding nations’ ieder hun eigen protestants, katholiek of overig-bijzonder scholenstelsel gunde waarin zij zich vervolgens autonoom op de socialisering van ieder hun eigen aanstormende jonge barbaren toelegden. De overheid mocht zich alleen zeer terughoudend om de deugdelijkheid van het geheel bekommeren, op afstand. Laatst nog heeft de VVD de Onderwijsinspectie nog verder in haar hok teruggejaagd, ze kruipt er nu weer heel voorzichtig uit. Waar getalsmatig mogelijk en ideologisch te verkopen, daar werden (binnen elke zuil) leerlingen van meet af aan gesegregeerd. Om … Lees meer

In ‘Alfamannen slapen goed’ exploreert de auteur de selectie van topbestuurders. Uit vertrouwde kring in de personality-business weet hij dat het gaat om een type mens (zeg maar: man) dat je niet lang met meerdere in één kamer alleen kunt laten: dan gaat er iets mis, voor jagen-in-een-groep zijn ze niet geschikt tenzij alle anderen zich onderschikken. Ze suggereren snel een overview te hebben; voor de zekerheid verlangen ze meestal een ‘minuut’: alles samengevat op driekwart kantje, puntsgewijs, eindigend in beslispunten. Dat maakt hun geschiktheid wel zo eenvoudig als lezen ze niet ligt. Anders dan de hogepriesters der Azteken hoeven onze topmanagers niet tot bloedens toe in hun penis te snijden omdat anders morgen de zon niet meer opgaat. Integendeel, een enkeling neemt voetstoots aan dat vrouwen in de omgeving daar juist zijn om dat lichaamsdeel te verwennen. Of die vrouwen daarvoor betaald worden en door wie: geen idee, ze protesteerden toch ook niet? Snel overzicht winnen dus, gevolgd door grote besluitvaardigheid uit volle overtuiging en geen pardon voor loosers die daarin niet meegaan. Vervolgens ook niet wakker gaan liggen over gevolgen: het kan voor anderen nog zo desastreus uitpakken, geen begin van compassie, niet eens de sjoege, dat iemand op dat idee … Lees meer

‘De meritocratentoets’ wordt een poging om grip te krijgen op wie wij in de alledaagse schoolpraktijk ‘schoolsucces’ gunnen: op welke variant van talent stemmen we af, welke hiërarchie brengen we aan in de leerlingenpopulatie en hoe legitimeren we daarmee op termijn de inkomensverdeling die uit die hiërarchische ordening voortvloeit? Wat is de eigenlijke doelenset van ons onderwijs? Paardrijden zonder zadel en dan al galopperend een hond vangen om die vervolgens dood te bijten, dat vinden wij al lang geen reële leerdoelenset meer. Virtuoos pianospel of balbeheersing kan wel, maar alleen bij een verwaarloosbaar klein aantal leerlingen: uitzonderlijk talentvol in combinatie met megaveel oefenijver. Ze moeten het hebben van buitenschoolse trajecten. Hart-hoofd-handen klinkt goed, maar hoezo eindig je dan feitelijk in de internationale top van fietsendieven, hoezo maken je beste leerlingen van ons land een belastingparadijs en hoe verklaar je onze topprestaties in de informele laboratoria voor chemische drugs? Je moet het bovendien ook pragmatisch houden: wat mag je in alle redelijkheid vragen van de bevolkingsgroep voor wie je het funderend lerarenberoep aantrekkelijk hebt gemaakt? Om helder te krijgen waarop de succes-selectie zich bij Jan-doorsnee dan wel richt, gaat de auteur op de fenomenologische toer. Stel bij Jan komt een whatsappje binnen over … Lees meer

In ‘Herbert Marcuse verveelt zich te pletter’ komt het welhaast tot een vechtpartij bij de hemelpoort. Wat in eerste instantie nog begint als een spannend onderonsje met een oud links idool uit de jaren zeventig, pakt onverhoeds uit als een verhit wederzijds verwijtend twistgesprek tussen in wezen ideologisch gelijkgezinde, maar tot in hun ziel gekrenkte en teleurgestelde vakverwanten die elkaar de domme kortzichtigheid van hun eertijds Frankfurter optimisme bijna persoonlijk kwalijk nemen. Ooit werden haast paradijselijke opties als realistisch geschetst voor een verstandig ingerichte samenleving die dankzij snelle technologische vernieuwing en automatisering met aanzienlijk minder arbeidskracht en vervreemding toe zou kunnen om toch redelijke materiële welvaart voor velen te scheppen. Homo ludens zou zelfs kansen krijgen tot in de arbeidersklasse toe. Repressieve tolerantie, dat was wel ingewikkeld maar het was alles waarop we verdacht hoorden te zijn en die konden we met voldoende kritische Gesellschaftslehre und praktische Vernuft wel entlarven und dingfest machen. Nu legt de auteur aan de oude filosofieprofessor de vraag voor, of hij zich realiseert waar sindsdien de inverdiende winst werkelijk naartoe vloeide. De Panama-papers geven een beeld van honderden miljarden die in handen kwamen van een selfish luxe-klasse die haar solidariteitsbijdrage creatief wist te omzeilen in belastingparadijzen. Erger … Lees meer

‘De generatiecarrousel loopt aan’ handelt over de biologische doorloopfasen van de mens. Dat hij veertigduizend jaar geleden opeens tekenen gaf, te beschikken over voor beesten ongewone vaardigheden, dat valt niet te herleiden tot een heldere verandering in zijn bouwpakket: hersenkwabben of tongbeen bleven als voordien. Waartoe wel? Er moesten eerst voldoende aantallen ‘ouden’  rondlopen, wilde de mens de samenhang der dingen leren ontrafelen, het resultaat onthouden, daarover filosoferen, er een tekening van maken en er een schepper bij verzinnen. Met die nieuwe these hebben de sociale wetenschappen nu ook een plaats veroverd in het verklaren van de menswording. De these dus dat de doorbraak pas kwam toen er voldoende individuen oud genoeg werden. Een mooie these. Moeder natuur had de kale apensoort opgescheept met een superlange aanloopfase: voordat een tot-zowat-niets-zelf-in-state pasgeborene uitgroeit tot een bruikbare adolescent (eender welke kant op te modelleren, dat weer wel) is diens halve leven haast om. Omdat moeder dat alleen niet af kon, had ze haar eisprong onzichtbaar gemaakt om zo door seksuele binding een tweede verzorger te strikken, ook buiten ‘tochtige’ tijden. Haar uitvinding van de menopauze had de opvang van de jongen zelfs deels tot een oma-project gemaakt. Ook opa wist zich door de biologie uit zijn macho-rol gedrukt. Maar dat alles was dus niet genoeg: er moesten eerst voldoende aantallen ouden komen om … Lees meer

’Familiediner afgezegd’ is een poging om de huisvrede dichterbij te brengen. Het handelt dus over oorlog, zij het kleinschalig. Eerst nog worden zulke intieme schermutselingen alleen vermoed of opgemerkt bij kennissen of buren die ons niet zo na staan. Daar kun je dan stiekem amusement aan ontlenen: Schadenfreude. Vroeg of laat komt het ook heel dichtbij. Dat is wel zo verdrietig. Uiteindelijk komt het alleen niet voor bij diegenen van wie we ook niet zoveel weten. Daar word je dan mogelijk cynisch van. Resteren de gelukkigen die er volstrekt verschoond van blijven of wier ‘public relations’ die indruk blijven wekken. Dat maakt dan wel jaloers, al dan niet terecht. Of dus ook weer cynisch. Hoezo er geen grootschalige natuurrampen, economische crises of verwoede grensgeschillen nodig zijn, om toch met elkaar in een soort van oorlog te raken, dat kunnen alleen psychologen uitleggen. Waarbij maar weer eens duidelijk wordt, dat wie het zegt te snappen, er niet per se zelf van verschoond weet te blijven. Net als bij grote oorlogen. De auteur treedt liever niet in details, noemt al helemaal geen levendige voorbeelden; hij houdt het afstandelijk beschaafd. Je weet immers nooit op welke lange tenen je kan staan. En wat … Lees meer

‘De terugkeer van de Neanderthaler’ is een voorstudie voor misschien wel een hele serie hemelpoortgesprekken met Charles Darwin. Het is diens aandacht voor seksuele selectie als verklarende factor voor het ontstaan van nieuwe soorten, die in verband gebracht wordt met de groeiende tweedeling in de samenleving. Zullen mannen en vrouwen aan weerskanten van de groeiende scheidslijn er nog voldoende vaak behagen in scheppen, elkaar toe te laten tot intieme lichaamsdelen? En zo niet, groeit daarmee de kans op grensoverschrijdende onvruchtbaarheid? Werkt de sociale opsplitsing biologisch net als een plotse geografische scheiding binnen één soort, door bij voorbeeld natuurgeweld? Resulteert ook het uiteengroeien van arm en rijk tot twee weliswaar vergelijkbare maar nu sociaal gescheiden biotopen waarin ook twee onderscheiden mensensoorten ontstaan met ieder hun eigen varianten van levensonderhoud, vertier, normeringen, waarden en economie? En is dit proces nu al waarneembaar? Geraadpleegde biologen vragen zich af of Darwin wel de juiste persoon is, om daarop zijn visie te geven. Het gemanipuleer met plastic zakjes en chemische stofjes in de voortplanting is hem niet zo vertrouwd. Dat veldbiologen vanouds in elke denkbare opening wel ooit zaadresten aantreffen, past eerder in zijn referentieframe. Heeft de briljante wetenschapper daarboven wel voldoende kans gehad om … Lees meer

‘De toeristische Russenratio’ handelt over de moeizame multiculturele samenleving. De auteur poogt orde te scheppen in de vele interpretaties van de term en de ingrijpende misverstanden waartoe dat zoal leidt. Ofwel: hoe politiek onverstand de problemen groter maakt dan ze uit zichzelf al zijn. Toen collega-socioloog Scheffer de term ‘multicultureel’ koppelde aan ‘drama’ wist dom-rechts meteen hoe de vork in de steel zat. Opeens was er sprake van ‘multiculturalisten’: zij waren de schuld van ‘migratie-misstanden’, gingen bij minderheden ‘op de thee’ en ondermijnden daarmee ‘onze waarden’. Uiteindelijk kostte deze rechtse kortzichtigheid een onmisbaar Nederlands ‘kennisinstituut voor de Multiculturele Samenleving’ de kop. De hele FORUM-voorraad aan studiemateriaal en beleidsanalyses werd door een stel even vastberaden als kortzichtige schijnliberalen door de shredder gehaald, de betrokken deskundigen zelf op straat gezet. Mooi voorbeeld van het uit de weg ruimen van de onwelkome bedachtzame boodschapper. De auteur ziet een zekere parallel in de culturele misverstanden die ooit de gebruikelijke term ‘socialisatie’ bij rechtse en conservatieve politici opwekte. Ook daar interpretaties en beelden die vooral getuigen van onbelezenheid en van ontbrekend mondiaal denken, maar net zo goed vastberaden aktie. Dat ging zo: de plannen voor nieuw onderwijsbeleid in de ‘Contourennota’ moesten op de term ‘socialisatie’ worden gekuist. Die term sloeg op de voorbereiding van nieuwe generaties op de toekomstige samenleving. Het moest eruit, wilden de plannen in de Kamer nog enige … Lees meer

Nederland bereidt een nieuw pensioenstelsel voor. Kern lijkt dat iedere toekomstige pensioenontvanger een soort aandeelhouder wordt die zelf de te nemen risico’s moet inschatten bij het beleggen van zijn hoogst persoonlijke pensioenreserve. Aldus groeit zijn belang met de mate waarin de bedrijfswinst naar de bedrijfseigenaren gaat waartoe hij nu zelf behoort. En dus ten koste  gaat van de betrokken werknemers, wier arbeid dan navenant minder wordt beloond. Maar voorlopig is de nog werkzame arbeider juist in dat laatste opzicht de belanghebbende. Knap verwarrend in termen van klasseverhoudingen! Reden om maar weer richting hemelpoort te reizen en daar opheldering te vragen bij de meest betrouwbare doordenker op dit terrein. Toch?  De Jonge Marx laat op zich wachten Enigszins uitgekeken op zijn ontmoetingen met de oude Karel vraagt de auteur in ‘Uitgesteld arbeidsloon maakt de kapitalist’ (hij is andermaal aangekomen bij de hemelpoort) naar ‘de jonge Marx’. Als zich dan toch weer de oude meldt, stuurt hij die resoluut terug. Pas na lang wachten verschijnt dan eindelijk de gevraagde. De auteur leidt zijn complexe vraag moeizaam in. De kapitalistische schijnconcessie om arbeiders een uitgesteld loon te beloven voor de oude dag, zo adstrueert hij, kan vast niet zonder consequenties blijven voor de … Lees meer

In ‘Gratis wegwerpmaagden, hiero!’ zoekt de auteur naar een nog aantrekkelijker verleidingsverhaal waarmee onnozele jonge helden weggehouden kunnen worden van afgrijselijk terroristisch geweld. Oud perkament belooft hen een privilegepakket dat past bij hoge testosteronspiegels en liefdeloze seks. Moeder natuur kweekt ruimschoots jonge macho’s die voor de instandhouding van de soort niet alle nodig zijn en wier onvolwassen voorhoofdskwab hen zeer geschikt maakt voor verovering van andermans have en goed, desgewenst ook voor moord en doodslag en desnoods ten koste van hun aardse bestaan. Wat hen tot die treurige dadendrang verleidt, begint bij onvrede, hebzucht of uitzichtloosheid (maar ook bij terechte verontwaardiging) en het eindigt bij de heilige martelarenstatus en een zevende hemel vol domme, roze prinsesjes. Daar doen ze het voor. Kun je zulke gevaarlijke onbenullen niet naar een vreedzame ballenbak lokken? Het gaat de auteur met zijn verleidingsverhaal maar moeilijk af. De meest reële verlokking blijft toch die van talentontplooiing en goed betaalde zinvolle arbeid. Daaraan vooraf gaat schoolsucces. En zo is de auteur terug bij oude stokpaardjes als: voorkomen dat sociale ongelijkheid en etnische scheidslijnen samenvallen. Wat intussen toch gebeurt, oh ja: ‘zolang het noodzakelijke beleid weinig of niks voorstelt’. Succesvolle verleiding vraagt echter meer dan alleen het nu uitblijvende eigen succes. Onder moderne omstandigheden … Lees meer

In ‘Wie de minachting treft’ daalt de auteur af in de troebele foundations van het vak. Ooit zouden opleiding, status en inkomen samen helder zicht bieden op de reële ongelijkheid in levenskansen: samen ‘sociaal milieu’. En hoe die kansen zich ‘reproduceren’, dubbeltje hier, kwartje daar. Kortom: tamelijk basale instrumentatie, wil je zicht krijgen op ‘de maatschappij waarin wij leven’. Praktisch wordt in de enquête-industrie waartoe de sociologie grotendeels is verworden, alleen nog naar het opleidingsniveau gevraagd. De ‘beroepsstatus’ hangt daar haast per definitie nauw mee samen, net als het inkomen. Eigenlijk is dat dus drie keer hetzelfde, dus houdt men het doorgaans bij de opleiding. Zou het anders kunnen en moeten? Kan sociale ongelijkheid scherper in beeld komen en dan ook haar reproductie? Uiteraard hekelt de auteur de geringe aandacht voor ‘vermogen’: de rigoureuze overerving van kapitaal van de ene op de andere generatie. Die voltrekt zich buiten de lagere milieus om en omzeilt etnische minderheden. Deze variant van kansenreproductie komt zelden in zicht en neem maar aan: het is een cruciale overdracht van ongelijkheid, ook ongeacht schoolsucces. Wat de auteur meer nog dwars zit, is de geringe aandacht voor sociale status, vooral voor sociale minachting, de tegenpool daarvan. Kansarme groepen weten zich geminacht door hun … Lees meer

Het geschiedboek ‘Wittemse plundertochten’ laat best nog even op zich wachten, als het al zover komt (bawwer wie nit zeggen ze in Vaals). Centraal thema: de herhaaldelijke inval van de Oranjes met hun troepen tussen Lemiers en Mamelis, nu terug gerukt in de lokale collective memory en vervolgens in perspectief gebracht met de ook vandaag voortlevende zuidelijke ambivalenties richting Den Haag. De mateloze plundering van het Land van Herzogenrade leidde in 1568 de status in van wingewest en van ‘staats gebied’. Een lokale pastoor beklaagt zijn kudde vanwege het hemeltergend geweld. ‘Men sal noyt historie schrijven noch daer en sijn soo langen als de werelt gestaen heeft boecken uitgegaen noch martelaren sijn, die geleden hebben sulcke tyrannie …’   De toen nog katholieke Pauluskerk van Vaals waarin de parochianen hun have en goed in veiligheid waanden (ze waren niet rijk genoeg om het naar de vrije stad Aken te verslepen), wordt door Willem van Oranje gebrandschat. Dit geschiedboek wordt daarmee een must voor wie Benjamin Kaplan’s “Cunegondes ontvoering” (2014; zeer warm aanbevolen, vooral aan van huis uit gereformeerden) nog beter wil doorgronden dan Kaplan zelf. Misschien gloort er dan ook meer meer begrip voor de Vaalser pastoor Bosten en zijn Mechelse broertje, de kapelaan, destijds (rond … Lees meer

In ‘Hoe visionair is onze linkse koppoter?’ (voorlopige werktitel) waagt de auteur zich aan de politieke implicaties van het klassieke denken in typologieën, ooit kernbezigheid van de sociologie. Is het Stand, Klasse, Schicht of Lebenslage en staat daarop dan haaks Generation en Gender? Welke bril is nodig om de wereld om ons heen te ordenen naar macht, status, inkomen en andere varianten van kapitaal (economisch, cultureel, sociaal, fysiek)? En hoe kunnen wij Gods schepping verbeteren door die ongelijkheden politiek te bestrijden? Sinds onderzoeksbureau Motivaction wil doen geloven dat de moderne samenleving uit mentality-categorieën bestaat (en daarvoor plaatjes gebruikt die je vindt bij de Duitse socioloog Hradil, die zelf beter meent te weten en het inbedt in zijn studies over armoede), zijn sommige Hollandse elites een beetje de weg kwijt, Haagse linkse elites vooral. Onze toekomstige leider Asscher voegt er nu (2016) in zijn bijdrage aan ‘New ideas for the future of the global progressive movement’ als denkmodel het kikkervisje aan toe dat hij zijn kinderen zag tekenen (ontwikkelingspsychologen spreken hier van een ‘koppoter’). Hij herkent daar als moderne sociaaldemocraat de huidige samenleving in: die ontbeert de middenklasse, er rest nog slechts een kop op magere poten, respectievelijk boven- en onderklasse. De auteur adviseert Asscher om eerst eens te kijken … Lees meer

In ‘Vrouwen laten sporen na’ poogt de auteur te demonstreren – voor de sociologische leek – hoe je oorzaak en gevolg kunt achterhalen met de moderne methodieken der sociologie. Hij wil met zijn overzichtelijk gehouden introductie een eigen bijdrage leveren voor de cursus ‘ burgerschap’  in de permanente educatie. Als voorbeeld neemt hij grote collectieve investeringen met belastinggeld, waarvan je je in gemoede als burger het nut kunt afvragen.  Hoe komt zo’n uitgave vanuit sociologisch perspectief tot stand? Welk soort gedachtenvorming gaat eraan vooraf en welke machtsstructuren zijn zoal in het geding? Hij pikt er als voorbeeld de Betuwelijn uit, bij sommigen ook wel bekend als de Netelenbosboemel. Vier opeenvolgende ministers wisten deze grootse uitgave uit ons aller zak met veel daadkracht en powerplay door te zetten. Het betrokken budget en de zich herhalende vaste kosten zijn daarmee niet meer beschikbaar voor andere kwesties waaraan je als samenleving ook prioriteit zou kunnen geven. Twee verklarende variabelen zijn hier voor een statistische toetsing van een eenvoudig verklaringsmodel beschikbaar: de politieke partij waaruit die vier betrokken ministers afkomstig waren (A) en uiteraard hun geslacht (B). De eerste variabele blijkt bij nader inzien voor de toetsing niet geschikt: alle waren immers lid van een … Lees meer

‘Oostduitse Rechtsbehelfsbelehrung‘ is zowaar een schotschrift. Mateloos boos maakt de auteur zich over de belastingen die Duitsland heft over pensioenen van Nederlandse grensarbeiders, vooral de manier waarop. Die belastingen werden in 2012 ingevoerd, met terugwerkende kracht tot 2005. Vergangenheitsbewältigung dus van een modern-fiscale soort. De aanslagen komen per definitie terecht bij oude mensen, veelal weduwen die leven rond het bestaansminimum in de armste delen van de Nederlandse grensstreek. De Duitse belastingdienst heeft dit kleffe werkje zo te zien cadeau gedaan aan voormalige DDR-ambtenaren die met de ooit ingeoefende Rücksichtslosigkeit om betalingen sommeren: Einspruch ausgeschlossen. Het kleinste begin van beleefdheid of invoelvermogen ontbreekt richting senioren die het in de broek doen bij zulk oudcommunistisch Duits ambtenarenjargon. Nederlandse blauwbrieven zijn voor hen vaak al bedreigende geheimtaal. Het gaat overigens om uitkeringen waarover in Nederland al ooit belasting werd geheven. Die moet nu in jaarlijkse porties schriftelijk worden teruggevorderd bij de lui die ‘het leuker niet kunnen maken’. Of er moet voor elk aanslagjaar weer een verzoek uit voor ‘unbeschränkte Haftung‘, let op: indieningstermijn maximaal 8 weken, eerst opsturen naar onze Holandse ‘Behörde‘, na stempeling en terugontvangst dan weer versturen richting noordoost-Duitsland. Met vriendelijk begeleidend briefje, ziet u het al voor u? Dat had dus ook … Lees meer

‘Onderwijs maar boven dom’ geeft een systematisch overzicht van alternatieve onderwijswegen die ‘best ook wel’ leiden naar maatschappelijk succes. De inventarisatie resulteert in een pleidooi voor een school met een streetwise curriculum. Een mix van gedragssuggesties, ontleend aan de uitgaanswereld, voetbalveld en F-side, straathandel en kleinschalig ondernemerschap creëert leerervaringen zonder het kostbare leraar-leerlingmodel. Een bonte leerlingmix naar leeftijd, sekse en etniciteit veegt de vloer aan met dure normen voor groepsgrootte. De geroemde 24/7 open-deurpolitiek kleurt verzuiling en segregatie dagelijks anders in. De inrichting van lokalen biedt knusse en sfeervol verlichte hoekjes. Wie thuis rust en hygiëne mist, vindt hier bed en bad. Het inverdiende budget schept alle ruimte voor een bestelde hap. Hersteld vertrouwen dus in de jonge natuur, zijn drift en zijn drang. Sommigen herkennen in het plan bestaande scholen. Het zal toch niet waar zijn dat de auteur hier het wiel opnieuw uitvindt?

In ‘Doorstromen naar hogerop’ zoekt de auteur naar de sociologische achtergronden van de eigen schoolloopbaan die al bijna stuk liep toen huilandse Heerlenaars hun klasgenoot ooit inschatten op zijn dommeboerse ‘plat’. Met foute kleren, bekrompen leefwereld, foute zinswendingen, een haperend vocabulaire en de twee seconden ervaren leemte in het rekenen met negatieve getallen, sloeg hij zich vertwijfeld door de ontgroening van het brugjaar HBS. De hogere burgerschool vergde de overbrugging van een culturele kloof met aan startzijde een huishouden zonder boeken, film of theater, laat staan museum, bibliotheek of muziekschool. Maar vooral: misplaatst ontzag voor de burgerklasse en een ontstellend lage dunk van het eigen verstand en het eigen kritische oordeel.  ‘Engstes katholisches Kleinbürgertum’ categoriseerde hij later zelf. Hoe het bijna mislukte om de gebrekkige overstap te maken naar de voorlopige bovenwereld van de Nijmeegs-Katholieke sociale wetenschappen (“waarom een jonge moeder met haar kind nooit werkelijk gelukkig kan zijn zolang ze het katholieke geloof niet heeft” aldus Prof. Van Boxtels ‘Herstel van de liefde in de wijsbegeerte’), dat wordt moeizaam uitgelepeld in deze ietwat pijnlijke biografie. De sociologische proefschriften over het geploeter in de sociale mobiliteit (‘Die hoeft nooit meer wat te leren’ van Jan Brands, 1992 en ‘Doorzetters’ van Mick Matthys, 2011) getuigen eerder van romantische en psychologische invalshoeken dan van de ‘politieke economie’ … Lees meer

In ‘De oranjes uitgeteld’ pleit de auteur zowaar voor een volkspetitie. Nee, niet uit republikeinse motieven, integendeel: juist ter bevrijding van Maxima. Waar het alle andere Nederlandse vrouwen gegund wordt, hun huwelijk aan de kapstok te hangen zodra hun inborst hen dat ingeeft, vreest hij dat deze ‘hakken haar daar nooit naartoe zullen brengen’, simpelweg omdat de prijs voor haar nu te hoog is. Als – zo redeneert de auteur – de empirische verklaring voor de gerezen populariteit van echtscheidingen hem niet zit in de – ooit door tweede generatiefeministen aangevoerde – door vrouwenachterstelling ingegeven foute partnerkeuze, maar in de banale praktische beschikbaarheid van tweede woningen, wettelijk afgedwongen inkomens- en vermogensdeling en de nabijheid van de echtscheidingswinkel IKEA, welke garanties heeft Hare Majesteit nu na zo’n keuze? Ze zal toch niet heus gevangen zitten, daar? Om zijn rechtsvaardigheidsnood te pareren stelt de auteur een oranjepetitie voor: gaan we na een eventuele echtscheiding door met hem of met haar? Het speelt weliswaar nog niet, maar juist om voor haar alle opties mogelijk te maken, zou een bevrijdend antwoord op die vraag nu al wel passen, toch? De auteur overweegt om de optie voor een koninkrijk Argentinië-Nederland in een tweede deel van … Lees meer

Het was de opzet van Frater Lambertus van de Bededictijnenabdij in Mamelis om de geschiedenis na te pluizen van het klooster. Hoewel, dat klooster had veel minder geschiedenis dan de Mameliser hoeve waar het historisch bij hoorde. Lang geleden was dat een van de keizerlijke bevoorradingshoeven rondom Aken ten tijde van Karel de Grote. Op die hoeve huwde ooit de oudste knecht Radermacher met de plotse weduwe van de eigenaar. De uit die nieuwe combinatie geboren kinderen zouden nooit de hoeve kunnen erven, kregen daarvoor echter wel een kleine boerderij, schuin aan de overkant, het latere Hotel Piethaan (Nu: De Drie Landen). Bij het napluizen van de opeenvolgende  generaties Radermacher stuitte de monnik tot zijn verbazing op een andere Mameliser herbergier met de naam Jungbluth. Dat bleek bij nader inzien een overbuurman te wezen, herbergier van Het Witte Huis. Vooraleer die complicatie ontward was, leek Lambertus’ administratie even knap in de war: hij kende Jungbluth alleen van een uiterst recente combinatie Jungbluth-Radermacher. Reden om familiale hulp in te roepen. Inderdaad, jawel: beide waren afstammelingen van de respectieve families. Zo ontstond het idee van een complete familie-saga, daar op de vierkante kilometer. Ongevraagde intimiteiten en bloedvermenging ‘Twee herbergiers tussen Orsbach en … Lees meer

‘Unintended consequences nekken de Schepster’ wordt een ontnuchterende proeve van religieuze bezinning. De auteur beweent Haar kennelijke impulsiviteit, haar ontegenzeggelijk beperkte leervermogen en haar blijkbaar zo korte horizon. Wie ooit een slaplant in volle bloei zag, walgt waarlijk van de gedachte, ze ruim voordien al, jong en fris in de krop nog, zomaar te nuttigen. Een inzicht dat elk vegetarisme, zelfs elk veganisme als een fundamenteel onmogelijke uitweg doet herkennen bij de toch al uitzichtloze vervolmaking van Gods schepping. Waartoe eigenlijk uitsluitend wezens scheppen – de hogere apensoorten nog even buiten beschouwing latend –  die per definitie nooit werkelijk vreedzaam met alle andere – planten incluis – vreedzaam kunnen samenleven zonder daarmee onoverkomelijk het eigen einde in te leiden? Is de Schepster dan zo grondig bij haar werk gestoord door eerder aan foute engelen gegunde goddelijke kracht? Als ze die ervaring dan al had opgedaan, had Zij het dan maar beter bij die eerdere, zo domme zet van toen kunnen laten, en meteen maar te ruste gegaan? Uitgebreid zal de auteur aandacht besteden aan de diepere inzichten die hij ontleent aan een bevlogen Vlaamse kloosterling over de aan de schepping van de mens voorafgaande schepping der engelen. Meer nog dan … Lees meer