‘De toeristische Russenratio’ handelt over de moeizame multiculturele samenleving. De auteur poogt orde te scheppen in de vele interpretaties van de term en de ingrijpende misverstanden waartoe dat zoal leidt. Ofwel: hoe politiek onverstand de problemen groter maakt dan ze uit zichzelf al zijn. Toen collega-socioloog Scheffer de term ‘multicultureel’ koppelde aan ‘drama’ wist dom-rechts meteen hoe de vork in de steel zat. Opeens was er sprake van ‘multiculturalisten’: zij waren de schuld van ‘migratie-misstanden’, gingen bij minderheden ‘op de thee’ en ondermijnden daarmee ‘onze waarden’. Uiteindelijk kostte deze rechtse kortzichtigheid een onmisbaar Nederlands ‘kennisinstituut voor de Multiculturele Samenleving’ de kop. De hele FORUM-voorraad aan studiemateriaal en beleidsanalyses werd door een stel even vastberaden als kortzichtige schijnliberalen door de shredder gehaald, de betrokken deskundigen zelf op straat gezet. Mooi voorbeeld van het uit de weg ruimen van de onwelkome bedachtzame boodschapper.
De auteur ziet een zekere parallel in de culturele misverstanden die ooit de gebruikelijke term ‘socialisatie’ bij rechtse en conservatieve politici opwekte. Ook daar interpretaties en beelden die vooral getuigen van onbelezenheid en van ontbrekend mondiaal denken, maar net zo goed vastberaden aktie. Dat ging zo: de plannen voor nieuw onderwijsbeleid in de ‘Contourennota’ moesten op de term ‘socialisatie’ worden gekuist. Die term sloeg op de voorbereiding van nieuwe generaties op de toekomstige samenleving. Het moest eruit, wilden de plannen in de Kamer nog enige kans maken. Te laat. ‘Socialisatie’ stond nog, getuige de oude collega-onderwijswetenschapper Idenburg voor Oost-Europa: indoctrinatie was dat, hier deden wij aan opvoeding. Je moet welhaast alle buitenlandse publicaties op je vakgebied mijden, wil je zo’n koude-oorlog perspectief volhouden. Menig Christendemocraat las de term bovendien nog in de jaren tachtig als ‘staatsinmenging’. Dat soort sentimenten was voor de plannen voor de Middenschool fataal. Het maakte een einde aan een gouden kans om grotere kansengelijkheid te creëren, ook voor minderheden. Een cultuurclash onder de autochtone Haagse kaasstolp.
Was zoiets ook al niet eens eerder onder druk van rechtse schreeuwers in Rotterdam gebeurd, toen daar het ‘Fonds Achterstandsbestrijding Onderwijs’ uit de weg werd geruimd? Kennelijk was ook dat te begripvol en tegemoetkomend naar minderheden die hier hun draai moeten vinden. Ook hier een lullig ‘weg ermee’. Dat zal ons heus verder helpen, nu de sores van geconcentreerde kansarmoede langs etnische lijnen ons aller toekomst meer bedreigt dan ooit. En die van Rotterdam niet het minst.
Een vierde voorbeeld komt van vlak over de grens. Bij een ingetogen-verdrietige Brusselse solidariteitsdemonstratie vanwege terroristische aanslagen moest een halfdronken bende van rechts-nationalistische voetbalhooligans zo nodig zijn eigen Vlaamse visie op de multiculturele verhoudingen demonstreren. Brallerige vuurwerkgooiers stampten dwars en dreigend door de gedenkbloemen. De platte branie van het soort volk dat wacht op bruine hemden. Multiculturaliteit ook hier weer en ook zonder migranten.
De belofte dat er weinig Russen verblijven op onze vakantiebestemming wordt zo van minder belang; hoeveel bekrompenen bemoeien zich met de politiek daar waar je je thuis waant?
