Wat ieder van u als Néderlander hoort te weten, dat vindt u in de algemeen-Hollandse Canon. Dat volstaat natuurlijk niet: u hoort daarnaast ook uw regionale Canon te kennen. Zo leert de Fries behalve zijn liefde voor de Nederlandse vlag ook die voor de Friese vlag en voor het pompeblêdsje en kent naast de drie verplichte strofen van het Wilhelmus ook alle winnaars van het Boardburgumse fierljeppen, teruggaand tot begin vorige eeuw.
Wat gaat de Limburgse Zuyderlander straks allemaal extra moeten leren, wat wordt dadelijk de inhoud van de Zuydercanon? Let wel: het gaat in die regionale Canon om ingeburgerde waarden en waarheden zoals die nu al tot uitdrukking komen in de Zuydercultuur en de Zuydergewoonten. Niet iets echt nieuws dus, wel nadrukkelijk, puntsgewijs en waarderend geformuleerd en dan ook telkens gelardeerd met gedragsvoorbeelden, waarin die waarden en waarheden zichtbaar tot uitdrukking komen.
Uw auteur haalt er zijn, al bijna een halve eeuw slapende, eerstegraadsbevoegdheid voor ‘maatschappijleer’ bij, die toch wel nodig aan een update toe blijkt. U leest hier dan ook niet meer dan een eerste basisschets voor het cursusmateriaal van de Volkshogeschool-Zuyd. Tentamen is er voorlopig niet, wel mag u deze cursus straks al bijschrijven in uw CV op LinkedIn of vermelden bij uw volgende beoordeling als bewijs van ‘persoonlijke groei’. Vergeet hem ook niet bij uw POP (Persoonlijk OntwikkelingsPlan).
Entree-voorwaarde voor de cursus is natuurlijk allereerst Zuyderburgerschap en vervolgens gedegen basiskennis van de algemeen-Hollandse Canon. Check dat laatste eerst zelf: u weet bij voorbeeld – anders dan uw katholieke voorouders – welk een gemeen mens die moordenaar van Willem van Oranje geweest moet zijn, die uw toenmalige kerkleiders daar in Keulen nog heilig hadden willen verklaren, toen nog lang niet duidelijk was of Zuyderland straks deel zou worden van de Duitse Bond, laat staan of het na de Zuydelijke Bevrijdingsoorlog Vlaamstalig, Duitstalig of Francofoon Belgisch zou worden. U weet dus ook, dat de toenmalige van God gegeven Hollandse overheid geen enkele martelvariant ongebruikt heeft gelaten om Balthasar G., die katholieke booswicht, tot op het laatste plukje vlees en stukje bot, elk levensteken te ontnemen. U hebt dit verhaal uitentreuren leren navertellen en u hebt bovendien geleerd om daar zichtbaar en spontaan uw blijdschap over uit te stralen. Ja? Dan is de algemeen-Hollandse Canon voldoende ingedaald en bent u toegelaten.
Twee belangrijke bronnen kent nu de Zuydercanon. Ten eerste de herhaalde Kamerdebatten over het gestuntel van uitkeringsinstanties, arbeidsbemiddelaars, ziekte-controleurs en verwante regelhandhavers. We vullen dit aan met de hoogst alarmerende regionale armoede- en gezondheidsstatistieken. Vervolgens nemen we Joep Domens’ kanttekeningen bij het bestuurlijke handelen van Limburgs burgerlijke en kerkelijke overheidsfunctionarissen in zijn never-ending kroniek van de Vriendenrepubliek. We voegen die bronnen samen en vullen ze rijkelijk aan met anekdotes die we optekenen bij meer en minder bedeelde (Zuyder)stamtafels. Samen moet dit materiaal volstaan om tot een actueel overzicht te komen van de dominante Zuyderwaarden na Bisschop Gijssen en de priesterlijke zurig-pijptabakkerige onderbroekengeur.
Welk basismateriaal ligt nu voor ons? Beginnen we aan de onderkant en overzien de gedragsreceptuur. Zet een oude caravan in uw tuin en beweer dat uw zoon. moeder, eega tegenwoordig gescheiden van u leeft. Trek uw gympakje aan als u ’s avonds plantjes moet oogsten of uw lichaam tijdelijk ter beschikking gaat stellen van derden. Vraag eerst wat het zou kosten als u nou geen rekening hoefde. Maak minstens twee opmerkingen in uw sollicitatiebrief die bij ontvangst garanderen dat uw brief terzijde wordt gelegd. Vraag een Belgisch nummerbord aan en begin steevast met een nieuw ondernemersplan. Laat uw vergoeding bijschrijven op de rekening van uw partner-onder-meisjesnaam. Ga van haar scheiden ook al houdt u van elkaar of laat uw relatie in België kerkelijk inwijden als u geen boterbriefje wil maar zij wel een bruidsjurk. Meld u telkens minstens enkele weken gezond voor de wettelijk omschreven ziekteperiode weer volloopt. U mag deze gedragslijst aanvullen met anekdotes uit familiaire kring.
Dan de gedragsreceptuur van de geslaagde Zuydburger: neem afscheid van uw baas met de afspraak dat u voortaan voor hem klust-tegen-tarief. Mocht die baas een Zuyderlijke overheid zijn, wacht dan rustig op zijn telefoontje, er worden ‘ambassadeurschappen’ verdeeld en andere adviesklussen en er zijn miljoenen te verdelen. Maak dan vooral geen afspraken over uw inzet of resultaat, slechts over de hoogte van de vergoeding. Besteed uw eigen klussen altijd uit aan familieleden die niet dezelfde achternaam hebben. Laat u bij voorkeur materieel belonen zonder bonnetje. Hak grotere klussen in partjes die geen open aanbesteding vereisen. Huur een woning voor uw studerende kinderen onder uw naam en onder de vlag van uw eigen bijscholing ter stede en laat uw kids dan onderhuurders nemen. Geef ze een nul-urenbaantje in uw bedrijf en schrijf zo hun autokosten bedrijfsmatig af. Vraag uw begripvolle notaris om zich even te verwijderen zodat u uw ondershandse afspraken kunt voltrekken. Blijf ‘onder ons’ zodat u geregeld bevestigd krijgt dat u op de goede weg zit. Oh ja: en sla uw partner niet op gewoonlijk zichtbare plekken.
Nu is het vervolgens zaak om uit deze gedragsuitingen de achterliggende Zuyderwaarden af te leiden. Eventueel worden die Zuyderwaarden dan later ook nog verstehend onderzocht opdat we tot een aannemelijke verklaring komen: begrip. Dat bij voorbeeld niemand op het idee komt van ‘sorry’ of van vergiffenis, boete of zelfverwijten. Elke notie van een Eindoordeel is immers voorgoed zoek, niemand eindigt nog voor de Grote Rechter, er is heus geen Eindafrekening, hooguit een honend adieë wa.
Voorlopig ordent uw auteur de waarden op drie dimensies. De eerste is het Nihilisme in de zin dat de Zuydlander niet langer uitgaat van buitenaardse wezens die opvattingen hebben over zijn manier van leven of die macht zouden hebben in een of ander hiernamaals. De tweede is het Pragmatisme in de zin dat de Zuyderlander helder en selfish zijn operationele doelstellingen voor ogen houdt, strak gericht op de weg daarnaartoe, ongeacht collateral damage. De derde dimensie is het Klasse-overstijgende karakter in de zin dat eenieder de typische kansen pikt die zich aandienen als logisch uitvloeisel van de bereikte maatschappelijke positie, laag dan wel hoog, echter wel volgens eenzelfde klasseloos principe.
Sommigen achten deze Zuydercanon nu al in staat om ook (ver) buiten Zuyd richtinggevend te zijn. Voor wie daarop door wil denken, adviseert uw auteur de werken van Peter Sloterdijk over de Zynische Vernunft.
Is dit dan straks de hele Zuydercanon? Neen, deel II zal handelen over blaasmuziek.
okt20
Terug naar het publicatie overzicht